The Tunnels of Cu Chi

1. Cu Chi: Stratejik Bir Yeraltı Kalesi

Cu Chi ve Demir Üçgen, Güney Vietnam başkenti arasında yer alıyordu—bir Amerikan generalinin ifadesiyle, “Saigon’a doğrultulmuş bir hançer.”

Stratejik önemi. Saigon’un kuzeybatısında bulunan Cu Chi bölgesi, başkente giden önemli kara ve nehir yollarının tam ortasında yer aldığı için Viet Cong’un kritik bir kalesiydi. Saigon Nehri’nin karşısındaki kötü şöhretli Demir Üçgen de dahil olmak üzere bu alan, Komünist güçler için hayati bir hazırlık ve harekât üssü işlevi gördü. Saigon’a olan yakınlığı, Güney Vietnam hükümeti ve Amerikan askeri karargahları için sürekli bir tehdit oluşturuyordu.

Devrimci geçmişi. Bölge, Fransızlara karşı verilen mücadeleye kadar uzanan uzun bir direniş tarihine sahipti; ilk tünel ağları o dönemde kazılmıştı. Diem rejimi ve sonrasında Amerikalılar döneminde Cu Chi, Viet Cong kontrolünde “kurtarılmış bölge” haline gelmiş, başkentten sadece birkaç kilometre uzakta hükümet otoritesini tanımayan bir alan olmuştu. Bu derin devrimci faaliyetler, bölge halkının Viet Cong’a karşı büyük bir sempati ve destek beslemesini sağladı.

Yıkım hedefi. Stratejik öneminin farkında olan taraflar, Cu Chi’yi savaş tarihinin en yoğun bombalanan, top atışına tutulan ve kimyasal yaprak dökücü maddelerle tahrip edilen bölgelerinden biri haline getirdi. Hava tarafından “beyaz bölge” olarak görülecek kadar açığa çıkarılmasına rağmen, Viet Cong varlığı devam etti ve Amerikalılar, düşmanın adeta yerin içine eriyip kaybolduğu bir mücadeleyle karşı karşıya kaldı.

2. Labirentin İnşası: Tünellerin Mühendisliği

Analar, senin anlaşılmaz bağırsağın, Bu toprakların altında tüm bölümleri sakla.

Ağın evrimi. Fransızlara karşı basit saklanma yerleri olarak başlayan tüneller, Amerikalıların gelişiyle birlikte yüzlerce kilometre uzunluğunda, çok katmanlı karmaşık sistemlere dönüştü. Bu geniş yeraltı ağı, köyleri, ilçeleri ve hatta illeri birbirine bağlayarak yaşam alanları, depo, atölye, hastane ve karargâh olarak kullanıldı. Tüneller, Amerikan üstün ateş gücüne karşı doğrudan bir yanıt olarak ortaya çıktı ve Viet Cong’u yeraltında yaşayıp savaşmaya zorladı.

Doğal avantajlar. Cu Chi’nin Saigon Nehri’ne yakınlığı nedeniyle oluşan laterit kil toprağı, tünel kazımı için idealdi. Bu demir açısından zengin, kil bağlayıcılı toprak stabil, bir miktar hava geçirgenliğine sahip ve ağaç kökleriyle güçlendirilmişti. Yüksek su tablası (10-20 metre) sayesinde birden fazla kuru katman oluşturulabiliyor, bu da uzun süreli yaşam ve koruma için kritik bir faktördü.

Zekice inşaat. Tüneller, basit aletlerle, çoğunlukla her yaştan köylü tarafından elle kazıldı. Öne çıkan özellikler şunlardı:

• Patlamaları saptırmak ve doğrudan ateşi engellemek için zikzaklı geçitler.
• Gizli kapaklarla birbirine bağlanan dört kata kadar çoklu seviyeler.
• Dayanıklılık ve kamuflaj için eğimli kapaklar.
• Yüzeye açılan eğik havalandırma delikleri.
• Gaz saldırılarını engelleyen su tuzakları (U-bükümleri).
• Bombalara dayanıklı konik A şeklinde sığınaklar.
• Kazılan toprağın tespiti önlemek için bilimsel şekilde dağıtılması.

3. Yeraltında Hayat: Hayatta Kalma ve Zorluklar

Tünelde kalmak zorundaydık, soğuk pirinç ve tuz yedik, kaynatılmamış su içtik.

Aşırı koşullar. Tünellerde hayat, sürekli zorluk ve yoksunlukla geçti. Savaşçılar ve siviller yoğun sıcaklık, temiz hava eksikliği, kötü hijyen ve sürekli nemle mücadele etti. Ortam, sıtma, dizanteri ve cilt enfeksiyonları gibi hastalıklar ve parazitler için uygun bir üreme alanıydı.

Kıtlık ve doğaçlama. Gıda genellikle kıttı; çoğunlukla kuru pirinç ve tuzdan oluşuyordu. Yeraltında yemek pişirmek duman nedeniyle zordu, bu yüzden insanlar geceleyin üstte pişirmeye risk alıyordu. Viet Cong, Amerikan artıklarından malzeme ve erzak sağlamakta büyük ölçüde bağımlıydı.

• Amerikan C-rasyonları kuru gıda için uygundu.
• Atılmış teneke kutular ve paraşüt naylonları depolama ve barınak için kullanıldı.
• Patlamamış Amerikan mühimmatı patlayıcı ve metal için söküldü.
• Fareler protein kaynağı oldu.

Psikolojik yük. Sürekli bombalama, topçu ateşi, gaz saldırıları ve tünel çökme tehdidi büyük psikolojik stres yarattı. Yaralı askerler, yeraltındaki acıya katlanmak yerine ölümü diledi. İzolasyon ve karanlık kafa karıştırıcıydı, ancak tüneller hayati koruma sağlıyor ve savaşın devam etmesine olanak tanıyordu.

4. Viet Cong: Toprağın Dayanıklı Savaşçıları

Viet Cong’lar kendileri köylüydü ya da onların çocuklarıydı ve çoğunlukla yaşadıkları halkın rızası ve yardımıyla hareket ediyorlardı.

Köylü ordusu. Viet Cong, esas olarak toprakla derin bağları olan ve yerel halk tarafından desteklenen köylü tabanlı bir gerilla gücüydü. Basit siyah pijamalar giyer, düşmanlarının modern ekipmanlarından yoksundu. Güçleri, araziyi yakından tanımaları, dirençleri ve sarsılmaz motivasyonlarındaydı.

Motivasyon ve disiplin. Milliyetçilik, yabancı karşıtlığı ve çoğu zaman kişisel kayıplar (aile kaybı, evlerin yıkımı) tarafından motive edilen Viet Cong, olağanüstü bir adanmışlıkla savaştı. Politik komiserler, sürekli eğitim ve tartışmalarla moral ve grup bağlılığını korudu. Disiplin, bireysel vicdan ve üç kişilik hücrelerde karşılıklı destek üzerine kuruluydu.

Gerilla taktikleri. Teknolojik olarak üstün bir düşmanla karşı karşıya olan Viet Cong, klasik gerilla taktikleri uyguladı:

• Pusu ve ani saldırılar.
• Hava ve topçu desteğini etkisiz kılmak için yakın dövüş (“düşmanı kemerinden yakalama”).
• Kendi şartlarında olmadıkça büyük, sabit çatışmalardan kaçınma.
• Tünelleri saklanma, hareketlilik ve sürpriz saldırılar için kullanma.

Saldırı zamanını ve yerini seçme yetenekleri ile yeraltına kaybolma kapasiteleri, onları Amerikalılar için yakalanması zor ve sinir bozucu bir düşman yaptı.

5. Tünel Savunmaları: Zekâ ve Acımasızlık

Tüneller yenilmez değildi, ancak sağlam mühendislik prensiplerine dayanan güçleri ve zekice savunma sistemleri, hak ettiklerinden çok daha uzun bir askeri dayanıklılık sağladı.

Katmanlı savunma. Tüneller, girenleri caydırmak, yaralamak ve öldürmek için tasarlanmış çok katmanlı bir savunma sistemiyle korunuyordu. İlk savunma hattı kamuflaj ve sessizlikti; girişler bulunması neredeyse imkansız hale getirilmişti. Bulunduğunda ise girişler ve çevresi ağır tuzaklarla donatılmıştı.

Mayınlar ve tuzaklar. Viet Cong, ele geçirdikleri Amerikan mühimmatını kullanarak doğaçlama patlayıcılar ve tuzaklarda ustaydı.

• Araç ve askerler için Claymore tipi mayınlar (DH-5, DH-10).
• Bel hizasında patlayan Bouncing Betty mayınları.
• Helikopter tuzakları, ağaçlardaki mayınları helikopterin aşağı akımıyla patlatıyordu.
• Tünellerde ve yollarda gizlenmiş kablolu el bombaları.
• Zehirli sivri kazıklarla donatılmış Punji çukurları.
• Bambu kamçıları ve diğer ortaçağ tarzı tuzaklar.

Örümcek delikleri. Ana tünellere bağlı, kamufle edilmiş tek kişilik savaş çukurları, keskin nişancıların düşman devriyelerine ateş açmasına ve hızla yeraltına çekilmesine olanak sağlıyordu. Bunların bulunması ve etkisiz hale getirilmesi zordu, Amerikan birliklerini meşgul ediyordu. Gizli girişler, ölümcül tuzaklar ve saklı keskin nişancılar, tünellere yaklaşmayı ve girmeyi son derece tehlikeli kılıyordu.

6. Amerikan Mücadelesi: Sürpriz ve Uy Adaptasyon

Amerikalılar, bölgenin önemini anladı çünkü Saigon’un ve kendi karargahlarının güvenliğini sürekli tehdit ediyordu.

Başlangıçta hazırlıksızlık. ARVN’den gelen uyarılara rağmen, Amerikan kuvvetleri 1965’te geldiğinde Viet Cong tünel sistemlerinin ölçeği ve karmaşıklığı karşısında büyük ölçüde hazırlıksızdı. Crimp gibi erken operasyonlar, düşmanın görünmeden kaybolma ve kayıp verme yeteneğini ortaya koydu; bu durum sürpriz ve hayal kırıklığı yarattı.

Arama ve imha. General Westmoreland’ın arama ve imha stratejisi, düşman kuvvetlerini ve üslerini bulup yoklamayı amaçlıyordu, ancak yeraltına saklanan ve konvansiyonel savaştan kaçan düşmana karşı zorlandı. Büyük çaplı taramalar genellikle boş tüneller ve terk edilmiş üsler buldu; Viet Cong operasyon bitince geri dönüyordu.

Teknolojik sınırlamalar. Amerikanların üstün ateş gücü ve ileri teknolojisi tünellere karşı çoğu zaman etkisiz kaldı.

• Topçu ve hava saldırıları (B-52 dahil) yer üstünde yıkım yarattı ama derin, iyi inşa edilmiş tünelleri çökertemedi.
• Kimyasal yaprak dökücüler bitki örtüsünü temizledi ama yeraltına ulaşamadı.
• CS gazı kullanıldı, ancak su tuzakları ve kapalı kapaklar yayılmasını engelledi.
• Tünellerin suyla doldurulması toprak emilimi ve drenaj nedeniyle büyük ölçüde başarısız oldu.

Tüneller, Amerikalıları eğitim ve teknolojilerinin yetersiz kaldığı yavaş, tehlikeli ve sinir bozucu bir savaş biçimine zorladı.

7. Tünel Farelerinin Doğuşu: Eşsiz Bir Sınıf

Eğitilmiş bir tünel ekibi, Viet Cong tünellerinin hızlı ve eksiksiz keşfi ve engellenmesi için şarttır.

Uzman ihtiyacı. Crimp gibi erken operasyonlarda yüksek kayıplar ve tünellerin keşfedilmesindeki zorluklar, özel askerlerin gerekliliğini ortaya koydu. Eğitimsiz piyadeler, yeraltının dar, karanlık ve tehlikeli ortamına psikolojik ve fiziksel olarak uygun değildi.

Gönüllü kuvvet. “Tünel Fareleri” olarak adlandırılan bu birim, benzersiz cesaret ve mizaca sahip gönüllülerden oluştu. Yoğun korkuyu yenmek, zifiri karanlık ve dar geçitlerde ilerlemek, tuzaklar ve yakın mesafedeki düşmanla yüzleşmek zorundaydılar. Herkes bu işe uygun değildi; birçok gönüllü kısa sürede vazgeçti.

Ayırt edici kimlik. Tünel fareleri kendi kimliklerini, ekipman tercihlerini ve davranış kurallarını geliştirdi. Genellikle daha küçük yapılıydılar, böylece dar tünellere daha kolay sığabiliyorlardı. Yüksek teknoloji yerine temel aletler ve duyularına güvendiler. Tehlikeli görevleri onlara saygı kazandırdı, ancak ana piyade birimlerinden biraz izole kaldılar.

8. Tünel Faresi Savaşı: Düşük Teknoloji, Yüksek Risk

Nam Thuan’ın tünellerde savaştığı türden bir savaşta, sadece ilk şans vardı—ikinci şans asla.

Temel ekipman. Tünel fareleri, yeraltında azın çok olduğunu çabucak öğrendi. Ağır ekipmanları bıraktılar ve sadece gerekli araçlara güvendiler:

• Tabanca (genellikle .38 veya .25, standart .45 değil)
• Bıçak veya süngü (dokunma ve yakın dövüş için)
• El feneri (hedef olmamak için dikkatle taşındı)
• İletişim teli (çoğunlukla güvenilmez veya tehlikeliydi)

Yakın dövüş. Tünel savaşı çoğunlukla karanlıkta korkunç bire bir çatışmalara dönüştü. Düşman kaçıyordu ve teslim olmak nadirdi, bu yüzden öldürücü güç gerekliydi. Fareler, tuzakları dokunarak ve koklayarak tespit etme, dikkatli hareket etme ve dar alanlarda isabetli ateş etme teknikleri geliştirdi.

Psikolojik savaş. Fiziksel tehlikelerin ötesinde, psikolojik yük çok büyüktü. İzolasyon, karanlık ve sürekli tehdit yoğun korku yarattı. Başarılı fareler paniklerini kontrol etmeyi, içgüdü ve eğitimlerine güvenmeyi öğrendi. Bu deneyim birçoklarında kalıcı travmaya yol açtı ve savaş hizmetlerini anlatmayı zorlaştırdı.

9. Büyük Operasyonlar: Yıkım, Yok Oluş Değil

On dokuz gün içinde, II Field Force Vietnam Demir Üçgen’i güvenli bir sığınaktan ölüm tuzağına, ardından askeri bir çöle dönüştürdü.

Cedar Falls (1967). Bu büyük operasyon, Demir Üçgen’i Viet Cong sığınağı olmaktan çıkarmayı hedefledi. Şunları içeriyordu:

• Sivil nüfusun zorla tahliyesi.
• Yoğun bombalama, yaprak dökücü ve dozerle temizleme (Roma pullukları dahil).
• Geniş çaplı arama ve imha taramaları.
• Çok sayıda tünel ve istihbarat belgesi keşfi.

Sınırlı uzun vadeli etki. Büyük yıkım ve kesintiye rağmen, Cedar Falls bölgeyi kalıcı olarak düşmana kapatma hedefine ulaşamadı. Viet Cong ana kuvvetleri önceden çekildi, yerel gerillalar ve siviller operasyon bitince geri dönüp tünel sistemlerini yeniden inşa etti. Tüneller Amerikan saldırılarına karşı direnç gösterdi.

Arama ve imha sınırlamaları. Cedar Falls, hareketli ve tünel tabanlı düşmana karşı arama ve imha stratejisinin doğasında var olan zayıflığı ortaya koydu. Temizlenen bölgeyi işgal edip tutmadan Amerikalılar sadece geçici kesinti yaratabildi, Viet Cong altyapısını ve güçlerini yeniledi.

10. Psikolojik Savaş: Zihinlerin Mücadelesi

Bazen isimlerimizi bile biliyorlardı, bazen de eşlerimizin başka adamlarla olduğunu söylüyorlardı.

Moral bozma. Amerikan psikolojik harekâtları (PSYOPS), Viet Cong’un savaşma iradesini zayıflatmayı ve kaçışları teşvik etmeyi amaçladı. Kullanılan yöntemler şunlardı:

• Chieu Hoi (“açık kollar”) programını tanıtan broşür dağıtımı.
• Helikopterden hoparlörle yapılan aile çağrıları ve “Dolaşan Ruh” yayınları.
• Eski Viet Cong’luları (Hoi Chanhs) kullanarak arkadaşlarını teslim olmaya çağırma.

Etkililik ve sınırlamalar. PSYOPS, özellikle...

Son güncelleme:: July 11, 2025