نکات کلیدی
1. توسعه اقتصادی نیازمند نادیده گرفتن مزیت نسبی است
اگر می‌خواهند فقر را پشت سر بگذارند، باید بازار را نادیده بگیرند و کارهای دشوارتری را انجام دهند که درآمد بیشتری برایشان به ارمغان می‌آورد – هیچ راه دیگری وجود ندارد.
به چالش کشیدن دگم بازار آزاد. کشورهای در حال توسعه باید به طور فعال به دنبال صنایعی فراتر از توانایی‌های فعلی خود باشند تا به رشد اقتصادی دست یابند. این اغلب به معنای:
- سرمایه‌گذاری در صنایعی که در حال حاضر فاقد مزیت رقابتی هستند
- حمایت و یارانه دادن به صنایع نوپا تا زمانی که به رقابت جهانی برسند
- به تدریج ساختن توانایی‌های تکنولوژیکی و سازمانی در طول زمان
نمونه‌های تاریخی:
- توسعه صنعت خودروسازی ژاپن علیرغم کمبود اولیه رقابت‌پذیری
- گذار کره جنوبی از کشاورزی به تولیدات پیشرفته
- حمایت اولیه ایالات متحده از تولیدات در برابر رقابت بریتانیا
2. حمایت‌گرایی و مداخله دولت نقش‌های حیاتی در توسعه کشورهای ثروتمند ایفا کرده‌اند
بریتانیا و ایالات متحده خانه‌های تجارت آزاد نیستند؛ در واقع، برای مدت طولانی آن‌ها از حمایت‌گراترین کشورهای جهان بودند.
فراموشی تاریخی انتخابی. کشورهای توسعه‌یافته امروزی در دوره‌های صنعتی‌سازی خود به طور گسترده از سیاست‌های حمایت‌گرایانه استفاده کرده‌اند:
- ایالات متحده: تعرفه‌های بالا بر کالاهای تولیدی در طول قرن نوزدهم
- بریتانیا: مقررات سختگیرانه بر صادرات و تولیدات پشم در قرن هجدهم
- آلمان و فرانسه: حمایت‌های قابل توجه دولت از صنایع کلیدی در قرن نوزدهم
این کشورها تنها پس از دستیابی به تسلط صنعتی به تجارت آزاد روی آوردند. حمایت فعلی آن‌ها از تجارت آزاد در کشورهای در حال توسعه نمونه‌ای از "برداشتن نردبان" است که خود برای صعود استفاده کرده‌اند.
3. سیاست‌های تجارت آزاد اغلب به چشم‌انداز رشد کشورهای در حال توسعه آسیب می‌زنند
تجارت آزاد از کشورهای فقیر می‌خواهد که بلافاصله با تولیدکنندگان خارجی پیشرفته‌تر رقابت کنند، که منجر به نابودی شرکت‌ها قبل از کسب توانایی‌های جدید می‌شود.
خطرات آزادسازی زودهنگام. آزادسازی سریع تجارت می‌تواند اثرات زیانباری بر اقتصادهای در حال توسعه داشته باشد:
- نابودی صنایع نوپا که قادر به رقابت با شرکت‌های خارجی مستقر نیستند
- از دست دادن درآمد دولت از تعرفه‌ها، که منجر به کاهش سرمایه‌گذاری عمومی می‌شود
- دشواری در توسعه صنایع جدید و توانایی‌های تکنولوژیکی
نمونه‌هایی از تأثیرات منفی:
- رشد کند و صنعتی‌زدایی مکزیک پس از نفتا
- رکود اقتصادی آفریقای زیر صحرا پس از آزادسازی تحمیلی صندوق بین‌المللی پول
کشورهای در حال توسعه نیاز به فضای سیاستی دارند تا به طور استراتژیک ادغام خود در اقتصاد جهانی را مدیریت کنند.
4. سرمایه‌گذاری خارجی نیاز به تنظیمات استراتژیک برای بهره‌مندی بهینه دارد
پذیرش بی‌قید و شرط سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ممکن است در بلندمدت توسعه اقتصادی را دشوارتر کند.
نیاز به تعادل. در حالی که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) می‌تواند سرمایه و تخصص به همراه بیاورد، نیاز به مدیریت دقیق دارد:
- خطرات:
- کنار زدن شرکت‌های داخلی
- قیمت‌گذاری انتقالی و اجتناب از مالیات
- انتقال محدود فناوری
- مزایای بالقوه:
- دسترسی به سرمایه و بازارهای جهانی
- معرفی فناوری‌ها و شیوه‌های مدیریتی جدید
سیاست‌های موفق FDI:
- سیاست‌های انتخابی FDI کره جنوبی و تایوان در بخش‌های خاص
- الزامات سرمایه‌گذاری مشترک و توافقات انتقال فناوری چین
- مشوق‌های هدفمند سنگاپور برای صنایع با ارزش بالا
کشورهای در حال توسعه باید توانایی تنظیم FDI را برای هم‌راستایی با اهداف توسعه ملی حفظ کنند.
5. شرکت‌های دولتی می‌توانند کارآمد باشند و به توسعه اقتصادی کمک کنند
در زندگی واقعی شرکت‌های دولتی بسیاری وجود دارند که به خوبی عمل می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در واقع شرکت‌های در سطح جهانی هستند.
به چالش کشیدن دگم خصوصی‌سازی. شرکت‌های دولتی (SOEs) می‌توانند نقش حیاتی در توسعه اقتصادی ایفا کنند:
- مزایای SOEs:
- توانایی انجام سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پرخطر
- ارائه خدمات و زیرساخت‌های ضروری
- کنترل استراتژیک بر صنایع کلیدی
نمونه‌های موفق SOE:
- خطوط هوایی سنگاپور: به طور مداوم سودآور و بسیار مورد توجه
- POSCO (کره جنوبی): تبدیل به یک تولیدکننده پیشرو جهانی فولاد تحت مالکیت دولتی
- استات‌اویل (نروژ): مدیریت مؤثر منابع نفتی برای منافع ملی
کلید موفقیت ساختار مالکیت نیست، بلکه حاکمیت خوب و اهداف روشن است. بسیاری از کشورها با موفقیت از SOEs به عنوان بخشی از استراتژی‌های توسعه خود استفاده کرده‌اند.
6. حقوق مالکیت فکری می‌تواند پیشرفت تکنولوژیکی در کشورهای در حال توسعه را مختل کند
اگر دانش مانند آبی است که به سمت پایین جریان دارد، پس سیستم حقوق مالکیت فکری امروز مانند سدی است که می‌تواند زمین‌های بالقوه حاصلخیز را به بیابان تکنولوژیکی تبدیل کند.
تعادل بین نوآوری و انتشار. رژیم‌های قوی حقوق مالکیت فکری (IPR) می‌توانند مانع از پیشرفت تکنولوژیکی شوند:
-
زمینه تاریخی:
- کشورهای توسعه‌یافته امروزی اغلب در طول توسعه خود حقوق مالکیت فکری را نقض کرده‌اند
- هلند و سوئیس در دوره‌های حیاتی صنعتی‌سازی قوانین ثبت اختراع نداشتند
-
تأثیرات منفی IPR سختگیرانه بر کشورهای در حال توسعه:
- هزینه‌های بالا برای دسترسی به فناوری‌ها
- موانع برای مهندسی معکوس و تطبیق
- کاهش توانایی توسعه قابلیت‌های تکنولوژیکی داخلی
رویکردی انعطاف‌پذیرتر به IPR برای کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است، که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دوره‌های کوتاه‌تر ثبت اختراع
- صدور مجوز اجباری آسان‌تر
- استثنا برای فناوری‌های ضروری (مانند داروها، فناوری‌های سبز)
7. سیاست‌های کلان اقتصادی باید رشد را بر ثبات قیمت اولویت دهند
سیاست پولی که بیش از حد سختگیرانه باشد، سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. کاهش سرمایه‌گذاری رشد و ایجاد شغل را کند می‌کند.
بازنگری در سیاست‌های ارتدوکس. تمرکز بر تورم پایین و بودجه‌های متوازن می‌تواند به اقتصادهای در حال توسعه آسیب برساند:
-
مشکلات سیاست‌های ارتدوکس:
- نرخ‌های بهره بالا سرمایه‌گذاری را دلسرد می‌کند
- الزامات بودجه متوازن سختگیرانه سرمایه‌گذاری عمومی را محدود می‌کند
- تمرکز بیش از حد بر کنترل تورم می‌تواند منجر به بیکاری شود
-
رویکرد جایگزین:
- اجازه دادن به تورم متوسط (تا 20-40%) برای تحریک رشد
- استفاده از سیاست‌های مالی ضد چرخه‌ای در دوران رکود اقتصادی
- حفظ فضای سیاستی برای سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در زیرساخت‌ها و صنعت
نمونه‌های تاریخی از سیاست‌های موفق غیرارتدوکس:
- رشد بالای کره جنوبی با تورم دو رقمی در دهه‌های 1960-70
- نرخ ارز مدیریت شده و کنترل سرمایه چین
8. فرهنگ سرنوشت نیست: سیاست‌های اقتصادی ویژگی‌های فرهنگی را شکل می‌دهند
بسیاری از اشکال 'منفی' رفتار ژاپنی‌ها و آلمانی‌ها در گذشته عمدتاً نتیجه شرایط اقتصادی مشترک در همه کشورهای اقتصادی توسعه‌نیافته بود، نه فرهنگ خاص آن‌ها.
رد جبر فرهنگی. ویژگی‌های فرهنگی که اغلب به موفقیت یا شکست اقتصادی نسبت داده می‌شوند، قابل تغییر هستند:
-
تصورات غلط تاریخی:
- ژاپنی‌ها زمانی توسط غربی‌ها "تنبل" تلقی می‌شدند
- آلمانی‌ها قبل از صنعتی‌سازی به عنوان "غیرصادق" و "فردگرا" دیده می‌شدند
-
توسعه اقتصادی فرهنگ را تغییر می‌دهد:
- اخلاق کاری با فرصت‌های شغلی بهتر بهبود می‌یابد
- وقت‌شناسی در محیط‌های صنعتی مهم می‌شود
- اعتماد و همکاری با نهادهای پایدار افزایش می‌یابد
پیامدهای سیاستی:
- تمرکز بر ایجاد فرصت‌های اقتصادی به جای تلاش برای تغییر مستقیم فرهنگ
- شناخت اینکه ویژگی‌های به ظاهر "فرهنگی" می‌توانند با توسعه اقتصادی به سرعت تغییر کنند
9. سیاست‌های سامری بد توسعه در کشورهای فقیر را مختل می‌کنند
سامری‌های بد پیگیری سیاست‌های 'درست' برای توسعه را برای کشورهای در حال توسعه به طور فزاینده‌ای دشوار کرده‌اند.
افشای ریاکاری سیاستی. کشورهای ثروتمند اغلب سیاست‌هایی را برای کشورهای در حال توسعه توصیه می‌کنند که خودشان دنبال نکرده‌اند:
-
سیاست‌های مشکل‌ساز که توسط "سامری‌های بد" ترویج می‌شود:
- آزادسازی سریع تجارت
- سرمایه‌گذاری خارجی بدون محدودیت
- رژیم‌های سختگیرانه حقوق مالکیت فکری
- سیاست‌های پولی و مالی سختگیرانه
-
نهادهای بین‌المللی که این سیاست‌ها را اجرا می‌کنند:
- سازمان تجارت جهانی (WTO)
- صندوق بین‌المللی پول (IMF)
- بانک جهانی
برای ترویج توسعه واقعی:
- کشورهای ثروتمند باید فضای سیاستی برای کشورهای در حال توسعه فراهم کنند
- قوانین بین‌المللی باید برای کشورها در مراحل مختلف توسعه انعطاف‌پذیرتر باشد
- کشورهای در حال توسعه باید به طور انتقادی مشاوره‌های سیاستی را ارزیابی کرده و استقلال در تصمیم‌گیری را حفظ کنند
آخرین به‌روزرسانی::
نقد و بررسی
کتاب سامی‌های بد به چالش کشیدن سیاست‌های اقتصادی نئولیبرالی است که کشورهای ثروتمند و نهادهای بین‌المللی بر کشورهای در حال توسعه تحمیل کرده‌اند. چانگ استدلال می‌کند که این سیاست‌ها مانع رشد می‌شوند، بر خلاف آنچه که کشورهای توسعه‌یافته واقعاً برای دستیابی به رفاه انجام داده‌اند. او از حمایت استراتژیک از صنایع نوپا، مداخله دولت و حمایت از صنایع نوپا دفاع می‌کند. این کتاب به نقد تجارت آزاد، حقوق مالکیت معنوی، خصوصی‌سازی و وسواس نسبت به تورم پایین می‌پردازد. چانگ با استفاده از مثال‌های تاریخی و تجربه‌اش از توسعه سریع کره جنوبی، استدلال‌های خود را تقویت می‌کند. خوانندگان از سبک نوشتاری قابل دسترس و ایده‌های تحریک‌آمیز این کتاب قدردانی می‌کنند، هرچند برخی به استفاده انتخابی از شواهد و کمبود توصیه‌های خاص سیاستی برای کشورهای کوچک‌تر انتقاد دارند.
