Corpus Hermeticum

۱. خداوند حقیقت نهایی، یگانه، همه‌چیز، نیکی مطلق و سرچشمه‌ی آفرینش است.

خداوند آن کسی است که همه چیز را می‌بخشد و هیچ‌چیز دریافت نمی‌کند؛ بنابراین، خداوند همه چیز را می‌دهد بدون آنکه چیزی بگیرد.

خداوند متعالی است. حقیقت نهایی همان یگانه، همه‌چیز، نیکی، پدر و ذهن است. این وجود برتر فراتر از درک و تعریف انسان است و به‌صورت ابدی و مستقل وجود دارد. او سرچشمه‌ای است که همه چیز از آن جاری می‌شود اما هیچ‌چیز در برابر نمی‌گیرد و تجسم بخشش خالص است.

خاستگاه هستی. اراده‌ی خداوند تحقق مطلق است و خواستن یعنی آفرینش. ذات الهی علت همه چیزهایی است که هست و آنچه هنوز نیست، وجود خود هستی است. این قدرت خلاق محدود به زمان و مکان نیست، زیرا خداوند در همه‌جا و همیشه حاضر است.

نیکی محض. خداوند مترادف با نیکی است. برخلاف امور زمینی که ترکیبی از نیکی و بدی‌اند، ذات الهی خالص‌ترین نیکی است و از بدخواهی، حسادت یا رنج مصون است. شناخت خداوند یعنی شناخت نیکی، که بالاترین شکل زیبایی و حقیقت است.

۲. کیهان خدایی زنده و هوشمند است، تصویر ذات برتر الهی و بر اساس اراده‌ی الهی سامان یافته است.

خداوند دوم. جهان قابل رؤیت، کیهان، به‌عنوان خدایی دوم در نظر گرفته می‌شود که توسط ذات برتر الهی به‌صورت تصویری زیبا و کامل از خود آفریده شده است. این موجود زنده‌ای است که روح دارد و بر اساس اراده‌ی الهی نظم یافته و به‌صورت ابدی در حرکت است.

نظم یافته توسط ذهن. ذهن خداوند، دمیرژ، کیهان را شکل داده و نظم هماهنگ آن را برقرار کرده است که تحت حاکمیت هفت کره‌ی سیاره‌ای و ستارگان ثابت است. این نظم تصادفی نیست بلکه بر اساس عقل و هدف الهی است و هوش خالق خود را بازتاب می‌دهد.

ابزار آفرینش. کیهان به‌عنوان ابزار اراده‌ی خداوند عمل می‌کند، همه‌ی بذور آفرینش را دریافت کرده و از طریق حرکت مداوم و تعامل عناصر خود، همه چیز را به وجود می‌آورد. این مکان زندگی و خالق زندگی در درون خود است.

۳. انسان موجودی دوگانه است، میکروکازم بازتاب‌دهنده‌ی ماکروکازم و دارای پتانسیل الهی.

از این رو، انسان زمینی خدایی فانی است و خدای آسمانی انسانی جاودان.

الهی و فانی. انسان مخلوقی منحصر به فرد است که به تصویر کیهان و از طریق آن به تصویر خداوند آفریده شده است. انسان دارای طبیعتی دوگانه است: بخشی الهی و جاودان (ذهن، روح) و بخشی فانی و مادی (بدن، حواس). این ویژگی او را شگفت‌انگیز می‌سازد و قادر به پل زدن میان زمین و آسمان است.

میکروکازم. انسان میکروکازمی است که در درون خود عناصر و اصول ماکروکازم را دارد. او از طریق ذهن به ذات الهی و از طریق بدن و حواس به جهان مادی متصل است. این امکان را به او می‌دهد که به هر دو قلمرو آسمانی و زمینی بیندیشد.

پتانسیل الهی شدن. اگرچه بدن انسان فانی است، جوهره‌ی او جاودان است و توانایی تبدیل شدن به الهی را دارد. با پرورش بخش الهی و همسویی با ذهن خداوند، انسان می‌تواند محدودیت‌های مادی خود را پشت سر گذاشته و به قلمرو جاودانگان صعود کند و خود «خدا» شود.

۴. گنوسیس، شناخت خدا و خود، تنها راه نجات و جاودانگی است.

این تنها راه رهایی انسان است — شناخت خدا.

هدف نهایی. بالاترین آرمان انسان گنوسیس است، شناخت مستقیم خدا و خود حقیقی. این شناخت تنها فهم عقلانی نیست بلکه تجربه‌ای تحول‌آفرین است که به نجات و رهایی از چرخه‌ی مرگ و تولد دوباره می‌انجامد.

راه اتحاد. گنوسیس به ذهن انسان امکان می‌دهد تا با ذهن الهی متحد شود و هم‌ذات‌پنداری خود با خدا را بشناسد. این اتحاد محدودیت‌های بدن مادی و حواس را پشت سر می‌گذارد و روح را به سرچشمه‌ی الهی خود بازمی‌گرداند.

غلبه بر جهل. جهل نقطه‌ی مقابل گنوسیس و منبع رنج است. با جستجوی دانش، انسان‌ها تاریکی جهل را کنار زده و به طبیعت الهی خود بیدار می‌شوند و پتانسیل جاودانگی و سعادت را درک می‌کنند.

۵. اصل تطابق («چنان‌که بالا است، چنان‌که پایین») همه‌ی سطوح وجود را در نظامی هماهنگ به هم پیوند می‌دهد.

آنچه در پایین است همانند آنچه در بالا است؛ و آنچه در بالا است همانند آنچه در پایین است، تا معجزه‌ی یک چیز واحد تحقق یابد.

ارتباط متقابل. جهان نظامی یکپارچه است که همه‌ی سطوح وجود به هم مرتبط و بازتاب‌دهنده‌ی یکدیگرند. قلمرو آسمانی بر زمین تأثیر می‌گذارد و انسان به‌عنوان میکروکازم، ماکروکازم را بازتاب می‌دهد.

هماهنگی کرات. حرکات اجرام آسمانی که تحت نظم الهی‌اند، هارمونی کیهانی ایجاد می‌کنند که در سراسر جهان طنین‌انداز است. این هماهنگی بر جهان طبیعی و زندگی انسان تأثیر می‌گذارد، هرچند اثرات آن بسته به وضعیت وجودی فرد متفاوت درک می‌شود.

بازتاب ذات الهی. این اصل بدین معناست که با شناخت قلمروهای پایین‌تر می‌توان به درک قلمروهای بالاتر رسید و بالعکس. جهان قابل رؤیت بازتاب جهان نامرئی است و انسان بازتاب کیهان و ذات الهی است.

۶. جهل نسبت به ذات الهی ریشه‌ی همه‌ی شر و رنج است و انسان را از حقیقت کور می‌کند.

بدترین شر، آسکلپیوس، این است که هر یک از چیزهایی که پیش‌تر ذکر کردیم، به‌عنوان بزرگ‌ترین خیر تصور می‌شوند.

رذیلت اصلی. جهل نسبت به خدا بزرگ‌ترین شر است که منبع همه‌ی رذایل و رنج‌هاست. این جهل روح را نسبت به طبیعت الهی و واقعیت حقیقی جهان کور می‌کند و او را به دنبال لذات زودگذر مادی می‌کشاند.

بندگی به بدن. هنگامی که روح در جهل است، به خواسته‌ها و شورهای بدن مادی اسیر می‌شود. او زودگذر را جاودانه و کاذب را حقیقت می‌پندارد و زندگی‌ای پر از توهم و رنج را می‌گذراند.

مجازات. جهل خود مجازات است که روح را در تاریکی گرفتار می‌کند و مانع صعود او به قلمرو الهی می‌شود. این حالت نابینایی معنوی تنها با جستجوی گنوسیس قابل غلبه است.

۷. سرنوشت، ضرورت و تدبیر الهی ابزارهایی هستند که نظم کیهانی و زندگی انسان را اداره می‌کنند.

همه چیز توسط طبیعت و سرنوشت آفریده شده و هیچ مکانی نیست که تدبیر در آن نباشد.

ابزارهای اراده. تدبیر، ضرورت و سرنوشت نیروهای مستقلی نیستند بلکه ابزارهای اراده‌ی برتر الهی‌اند. آن‌ها نظم و روند کیهان را اداره کرده و بر زندگی همه‌ی موجودات، از خدایان آسمانی تا انسان‌های فانی تأثیر می‌گذارند.

نظم کیهانی. تدبیر نمایانگر نقشه و بینش الهی است، ضرورت قانون تغییرناپذیری است که اجرای نقشه را تضمین می‌کند و سرنوشت سرنوشت خاصی است که تحت تأثیر اجرام آسمانی در لحظه‌ی تولد تعیین می‌شود.

کنش انسانی. اگرچه زندگی انسان تابع سرنوشت است، بخش عقلانی روح که توسط ذهن الهی روشن شده می‌تواند بر تأثیر آن غلبه کند. با همسویی با عقل الهی و جستجوی گنوسیس، انسان‌ها می‌توانند از بند سرنوشت رهایی یافته و به آزادی معنوی دست یابند.

۸. تطهیر روحی و رهایی از خواسته‌های مادی برای صعود به ذات الهی ضروری است.

خداوند نگهدارت، فرزند! او را بخوان و خواهد آمد، آرزو کن و برآورده خواهد شد؛ کار حواس بدن را رها کن و ذات الهی‌ات زاده خواهد شد؛ خود را از رنج‌های حیوانی و امور مادی پاک ساز.

راه گنوسیس. رسیدن به گنوسیس نیازمند فرآیندی از تطهیر و رهایی از دنیای مادی و خواسته‌های آن است. روح باید خود را از «لباس» جهل و «عذاب» شورهای بدن آزاد کند.

فراتر رفتن از حواس. حواس به قلمرو مادی وابسته‌اند و می‌توانند روح را فریب دهند. فهم حقیقی از ذهن می‌آید که قادر است واقعیت عقلانی فراتر از جسم را درک کند. رهایی از پیگیری‌های حسی به ذهن امکان صعود می‌دهد.

تولد دوباره. این فرآیند به‌عنوان «تولد دوباره» یا «باززایی» توصیف می‌شود، تحولی معنوی که در آن روح محدودیت‌های فانی خود را کنار گذاشته و به طبیعت الهی خود بیدار می‌شود. این بازگشتی به حالت اولیه و پاک وجود است.

۹. جهان و اجزای آن در حال تغییر مداوم، نو شدن و تحول چرخه‌ای هستند.

زیرا بدون تجزیه، تولدی وجود ندارد.

حرکت مداوم. کیهان در حرکت مداوم است و همه چیز در آن در حال تغییر است. این تغییر نابودی نیست بلکه فرآیندی پیوسته از تجزیه و تولد دوباره است که نو شدن و استمرار زندگی را تضمین می‌کند.

چرخه‌های زمانی. زمان که تحت تأثیر حرکات اجرام آسمانی است، این چرخه‌های تغییر را ممکن می‌سازد. تناوب فصول، گردش ستارگان و فرآیندهای رشد و زوال همه بخشی از ریتم کیهانی‌اند.

آپوکاستاسیس. خود جهان چرخه‌های بزرگی از آفرینش، زوال و بازسازی نهایی (آپوکاستاسیس) را طی می‌کند. هنگامی که شر و بی‌نظمی فراگیر می‌شود، ذات الهی مداخله کرده و کیهان را تطهیر و نو می‌کند و زیبایی و نظم اولیه‌اش را بازمی‌گرداند.

۱۰. انتقال دانش مقدس نیازمند احترام، سکوت و مختص شایستگان است.

بی‌احترامی است که رساله‌ای پر از عظمت الهی را به تعداد زیادی از مردم بسپاری.

سنت باطنی. عمیق‌ترین تعالیم هرمسی به‌عنوان اسرار مقدس شناخته می‌شوند که نباید به نادانان یا عموم مردم آشکار شوند. چنین دانشی نیازمند احترام، قلب پاک و ذهن آماده است تا به‌درستی دریافت و فهمیده شود.

سکوت و رازداری. انتقال دانش الهی اغلب به‌صورت خصوصی، از طریق گفت‌وگو میان استاد و شاگرد و با پیمان سکوت انجام می‌شود. این امر از توهین به تعالیم جلوگیری کرده و تضمین می‌کند که آن‌ها در سلسله‌ای از شایستگان منتقل شوند.

شایستگان. تنها کسانی که پارسایی نشان می‌دهند، با صداقت به دنبال حقیقت‌اند و آماده‌ی تطهیر خود هستند، شایسته‌ی دریافت این آموزه‌های مقدس‌اند. برای دیگران، این تعالیم ممکن است به‌نظر احمقانه آمده یا نادرست تفسیر شوند.

آخرین به‌روزرسانی:: June 26, 2025