La crisis de la narración

1. بحران روایت: ما در زمانه‌ای پسارویایی زندگی می‌کنیم

با وجود هیاهوی کنونی پیرامون روایت‌ها، ما در زمانه‌ای پسارویایی زندگی می‌کنیم.

کاهش روایت. وسواس فعلی نسبت به "روایت‌ها" به طرز عجیبی نشان‌دهنده‌ی بحران عمیق در توانایی ما برای روایت واقعی است. ما به طور مداوم درباره‌ی داستان‌ها صحبت می‌کنیم، اما قدرت واقعی روایت، که زمانی ما را در معنای زندگی و جامعه ریشه‌دار می‌کرد، کاهش یافته است. این تنها به کمبود داستان‌های خوب مربوط نمی‌شود؛ بلکه یک تغییر بنیادی در نحوه‌ی تجربه و درک ما از جهان است. خود این واقعیت که ما این‌قدر بر روی "روایت‌ها" به عنوان موضوعی برای مطالعه تمرکز کرده‌ایم، نشان‌دهنده‌ی بیگانگی عمیق از عمل واقعی روایت است.

معنا و جهت‌گیری. در گذشته، روایت‌ها حس تعلق، هدف و جهت را فراهم می‌کردند. آن‌ها جهان را به خانه‌ای تبدیل می‌کردند و زندگی را با معنا پر می‌کردند. به عنوان مثال، روایت‌های مذهبی زمان را خود ساختار می‌بخشیدند، به طوری که هر روز و تعطیلات دارای اهمیت بودند. اکنون، ما در زمانی زندگی می‌کنیم که برنامه‌های بدون روایت، تعطیلات را به رویدادهای تجاری تبدیل کرده و آیین‌ها از زمینه‌ی روایتی خود خالی شده‌اند. این فقدان ساختار روایی ما را سرگردان می‌کند و حس مکان و هدف را از ما می‌گیرد.

آگاهی پسارویایی. ایده‌ی "آگاهی روایی" محصول این دوران پسارویایی است. تنها زمانی که ما از جادوگری روایت واقعی خارج می‌شویم، می‌توانیم آن را به عنوان یک موجودیت جداگانه تصور کنیم. تورم مفاهیم روایی نشانه‌ای از ناکارآمدی آن‌هاست، نشانه‌ای که نشان می‌دهد ما توانایی زندگی در یک داستان معنادار را از دست داده‌ایم. اکنون ما ناظرانی بر روایت‌ها هستیم، نه شرکت‌کنندگان در آن‌ها.

2. بار اطلاعات قدرت داستان را تضعیف می‌کند

هر صبح خبری از سراسر جهان به ما می‌رسد، اما ما در داستان‌های قابل توجه فقیر هستیم.

اطلاعات در مقابل روایت. اطلاعات فوری، زودگذر و متمرکز بر لحظه‌ی حال است. آن زمان را به دنباله‌ای از رویدادهای بی‌ارتباط تقسیم می‌کند. از سوی دیگر، روایت یک پیوستگی زمانی ایجاد می‌کند که گذشته، حال و آینده را به هم متصل می‌کند. آن تصادفی را به ضرورت تبدیل می‌کند و معنا و جهت را فراهم می‌آورد. اطلاعات افزایشی و تجمعی است، در حالی که روایت یکپارچه و معنادار است.

فقدان فاصله. اطلاعات با بی‌فاصله‌گی مشخص می‌شود و همه چیز را به طور فوری در دسترس قرار می‌دهد. اما روایت بر فاصله، بر غیرقابل دسترس و مرموز بودن تکیه دارد. خبری که "از دور" می‌رسد، بار تاریخی دارد و در برابر توضیح فوری مقاومت می‌کند. وسواس مدرن نسبت به اطلاعات این فاصله را ویران کرده و جهان را از جادو خالی کرده و آن را برای مصرف در دسترس قرار می‌دهد. این بی‌فاصله‌گی تعامل بین نزدیکی و فاصله را که جادو را ایجاد می‌کند، نابود می‌کند.

داستان‌گویی در مقابل گزارش‌گری. داستان‌گو اطلاعات را پنهان می‌کند و تنش روایی ایجاد می‌کند، در حالی که گزارش‌گر به دنبال توضیح و اطلاع‌رسانی است. هنر داستان‌گویی در توانایی آن برای باقی گذاشتن چیزها بدون توضیح نهفته است، به طوری که شنونده بتواند با رمز و راز و شگفتی روایت درگیر شود. سیلاب اطلاعات رویدادهایی را که نمی‌توانند توضیح داده شوند، بلکه تنها روایت شوند، کنار زده و روح داستان‌گویی را خفه می‌کند. اکنون ما با توضیحات بمباران می‌شویم و فضای کمی برای قدرت روایت باقی می‌ماند.

3. تجربه در عصر مدرن از دست رفته است

تجربه ارزش خود را از دست داده است.

کاهش تجربه قابل انتقال. تجربه، که زمانی از طریق داستان‌گویی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد، به طور فزاینده‌ای نادر شده است. ما دیگر کلمات از مردگان را نمی‌شنویم که باقی بمانند، و همچنین حکمت ضرب‌المثل‌ها را نداریم. داستان‌گو، که زمانی مشاوره و راهنمایی ارائه می‌داد، در حال ناپدید شدن است. مدرنیته سنت و تداومی را که برای انتقال تجربه ضروری است، فرسایش داده است.

فقر تجربه. مدرنیته با "فقر تجربه" مشخص می‌شود، فقدان توانایی برای ارتباط با گذشته و یادگیری از آن. این فقر تنها به کمبود تجربیات جدید مربوط نمی‌شود، بلکه به آرزوی رهایی از بار گذشته مربوط است. بربرهای جدید، همان‌طور که بنجامین آن‌ها را می‌نامد، این فقر را می‌پذیرند و از نو شروع می‌کنند و سنت‌های گذشته را رد می‌کنند. آن‌ها سازندگان هستند، نه داستان‌گوها.

دوگانگی مدرنیته. دیدگاه بنجامین درباره‌ی مدرنیته دوگانه است. او هم از دست دادن تجربه و هم پتانسیل برای یک آغاز جدید را می‌بیند. او به سبکی و شفافیت دنیای مدرن احترام می‌گذارد، اما همچنین خطرات نیروهای ویرانگر آن را شناسایی می‌کند. هنرمند مدرن، که از فقر تجربه الهام می‌گیرد، به دنبال خلق چیزی جدید است، اما این نوآوری غالباً به قیمت سنت و تداوم تمام می‌شود. دنیای مدرن دنیای تغییر مداوم است، جایی که هیچ چیز ثابت یا الزام‌آور باقی نمی‌ماند.

4. زندگی روایت‌شده در مقابل وجود عریان

می‌توان گفت زندگی ما عضله‌ای است که به اندازه کافی قوی است تا کل زمان تاریخی را منقبض کند.

زندگی به عنوان یک پیوستگی زمانی. زندگی معنادار، زندگی‌ای است که گذشته، حال و آینده را به یک کل منسجم متصل می‌کند. این زندگی‌ای است که بین تولد و مرگ کشیده می‌شود، یک پیوستگی زمانی که با قدرت روایت به هم پیوسته است. خوشبختی یک لحظه زودگذر نیست، بلکه پژواکی از گذشته است، نجات همه آنچه که بوده است. بدون روایت، زندگی تکه‌تکه می‌شود، دنباله‌ای از لحظات بی‌ارتباط.

آتروفی زمان. مدرنیته با آتروفی زمانی مشخص می‌شود، تکه‌تکه شدن زمان که تهدیدی برای تداوم زندگی است. شتاب مداوم اطلاعات و اجبار به "به‌روز بودن" وجود ما را بی‌ثبات می‌کند. گذشته تأثیر خود را از دست می‌دهد و آینده به جریانی از به‌روزرسانی‌ها کاهش می‌یابد. ما بدون تاریخ، بدون لنگر روایی وجود داریم.

زمان دیجیتال. پلتفرم‌های دیجیتال مانند اسنپ‌چت این زمان تکه‌تکه شده را تجسم می‌کنند، جایی که تنها لحظه اهمیت دارد. "داستان‌ها" در شبکه‌های اجتماعی روایت‌های واقعی نیستند، بلکه دنباله‌ای از برداشت‌های لحظه‌ای هستند که به سرعت ناپدید می‌شوند. سلفی‌ها، به عنوان عکس‌های لحظه‌ای، درباره‌ی یادآوری نیستند، بلکه درباره‌ی ارتباط هستند. آن‌ها پایان انسان را به عنوان کسی با سرنوشت و تاریخ اعلام می‌کنند. ما به "فونو ساپیئن" کاهش یافته‌ایم، موجوداتی که تنها در لحظه‌ی حال وجود دارند.

5. بی‌جادویی جهان: از جادو به واقعیت

جهانی که می‌توان آن را توضیح داد، نمی‌توان روایت کرد.

فقدان جادو. بی‌جادویی جهان به کاهش رابطه‌ی ما با آن به علّیت مربوط می‌شود. جهان جادو خود را از دست می‌دهد، توانایی‌اش برای صحبت با ما و درگیر کردن تخیل‌مان. چیزها به حقایق بی‌صدا تبدیل می‌شوند، از جادو و توانایی آن‌ها برای برانگیختن شگفتی خالی می‌شوند. جهان جادویی، جایی که چیزها به هم متصل و معنادار هستند، جای خود را به جهانی از حقایق جداگانه می‌دهد.

درون‌گرایی روایی. روایت‌گری نیاز به درون‌گرایی دارد، توانایی داخلی‌سازی رویدادها و بافتن آن‌ها به یک داستان. بدون این درون‌گرایی، ما با جهانی از رویدادهای خارجی، دنباله‌ای از حقایق که فاقد تنش روایی هستند، باقی می‌مانیم. دنیای مدرن، با تمرکز بر عینیت و توضیح، این درون‌گرایی را فرسایش داده و روایت واقعی را غیرممکن کرده است. اکنون ما شکارچیان اطلاعات هستیم، نه داستان‌گوها.

جادو و فاصله. جادو، درخشش است که اطراف چیزها را احاطه کرده و پرده‌ی مرموزی است که آن‌ها را فراتر از واقعیت صرف قرار می‌دهد. این فاصله است که نگاه را در آنچه که دیده می‌شود بیدار می‌کند. اطلاعات، در مقابل، این فاصله را از بین می‌برد و جهان را از جادو خالی کرده و آن را برای مصرف در دسترس قرار می‌دهد. فقدان جادو، فقدان توانایی برای ارتباط با جهان به شیوه‌ای معنادار است. ما دیگر با جهان نگاه‌ها را مبادله نمی‌کنیم.

6. از شوک به لایک: تضعیف تجربه

فیلم، هنر متناسب با تهدید فزاینده‌ای است که امروز مردم با آن مواجه‌اند.

تجربه شوک. در مدرنیته، واقعیت از طریق شوک‌ها بر ما تأثیر می‌گذارد، حواس ما را تحت فشار قرار می‌دهد و آگاهی‌مان را مجبور می‌کند که به عنوان سپر عمل کند. ساکن شهر مدرن، که با محرک‌ها بمباران می‌شود، یاد می‌گیرد که از تأمل و ماندن در یک جا دوری کند. هنرمند، مانند بودلر، به "ترومافیلی" تبدیل می‌شود، کسی که به دنبال دفع این شوک‌ها از طریق هنر خود است. تجربه شوک در تجربه مدرن مرکزی است.

صفحه دیجیتال. صفحه دیجیتال، که جایگزین صفحه سینما شده است، یک مانع حفاظتی است که ما را از واقعیت جدا می‌کند. واقعیت به تصویری تبدیل می‌شود که تضعیف شده و کنترل شده است. به ویژه، گوشی هوشمند، نگاه واقعیت را حذف کرده و دیگری را قابل مصرف می‌کند. صفحه دیجیتال صاف است و عمق و رمز و راز دنیای واقعی را ندارد.

از شوک‌ها به لایک‌ها. تجربه شوک جای خود را به لایک داده است، شکلی از تأیید منفعل که نیاز به درگیری یا تأمل ندارد. هنرمند مدرن، مانند جف کونز، به دنبال پسندیده شدن است، نه به چالش کشیدن یا تحریک کردن. دنیای شوک‌ها جای خود را به دنیای نرم و مصرف‌پسند داده است که همه چیز برای خوشایند و آرامش طراحی شده است. اکنون ما مصرف‌کنندگان تجربه هستیم، نه شرکت‌کنندگان در آن.

7. نظریه به عنوان روایت: فقدان معنا

با داده‌های کافی، اعداد خودشان صحبت می‌کنند.

نظریه به عنوان نظم. نظریه، مانند روایت، نظم چیزها را طراحی می‌کند و آن‌ها را در ارتباط با یکدیگر قرار می‌دهد. این توضیح می‌دهد که چرا چیزها به شیوه‌ای خاص رفتار می‌کنند و زمینه‌های مفهومی را فراهم می‌آورد که جهان را قابل فهم می‌کند. بر خلاف داده‌های کلان، که تنها همبستگی‌ها را افشا می‌کند، نظریه بالاترین شکل دانش را به ما ارائه می‌دهد: درک. نظریه شکلی از بسته شدن است که چیزها را در دست می‌گیرد و آن‌ها را قابل فهم می‌کند.

پایان نظریه. وسواس کنونی نسبت به داده‌های کلان به این باور منجر شده است که نظریه‌ها زائد هستند. رویکردهای مبتنی بر داده ادعا می‌کنند که می‌توانند رفتار انسانی را بدون نیاز به چارچوب‌های مفهومی پیش‌بینی و کنترل کنند. این یک توهم خطرناک است، زیرا داده‌های کلان نمی‌توانند چیزی را توضیح دهند. آن‌ها تنها همبستگی‌ها را افشا می‌کنند و ما را بدون درک باقی می‌گذارند. پایان نظریه به معنای پایان معناست.

فلسفه به عنوان روایت. فلسفه، در اصل، نیز یک روایت است. دیالوگ‌های افلاطون، روان‌کاوی فروید و بازنگری نیچه در همه ارزش‌ها، روایت‌هایی هستند که راه‌های جدیدی برای دیدن جهان ارائه می‌دهند. فلسفه، زمانی که ادعا می‌کند که یک علم است، شخصیت روایی اصلی خود را انکار کرده و زبان خود را از دست می‌دهد. ما شجاعت فلسفه، شجاعت نظریه، شجاعت خلق یک روایت را نداریم. خود تفکر شکلی از روایت است.

8. روایت به عنوان درمان: قدرت داستان و لمس

داستانی که یک بیمار در آغاز درمانش به پزشک می‌گوید می‌تواند اولین مرحله در فرآیند درمان باشد.

قدرت درمانی داستان. داستان‌گویی درمانی است زیرا آرامش عمیق و اعتماد اولیه ایجاد می‌کند. صدای محبت‌آمیز مادر کودک را آرام می‌کند و موانع درونی را آزاد کرده و تعادل را بازمی‌گرداند. بیماری نشانه‌ای از یک داستان مسدود شده است و درمان به معنای رهایی بیمار از این مانع روایی است. روایت‌ها در زمان‌های بحران تسلی، امید و حس معنا را فراهم می‌کنند.

گوش دادن به عنوان درمان. مومو، شخصیت رمان مایکل اند، با گوش دادن به مردم به آن‌ها کمک می‌کند. سکوت توجه‌اش ایده‌هایی را در دیگران بیدار می‌کند که در غیر این صورت هرگز به ذهنشان نمی‌رسید. گوش دادن یک عمل فعال است، راهی برای ایجاد فضایی طنین‌انداز که در آن راوی احساس می‌کند مورد توجه و شنیده شده است. این شکلی از عشق است.

قدرت درمانی لمس. لمس، مانند داستان‌گویی، نزدیکی و اعتماد اولیه ایجاد می‌کند. این تنش‌ها و موانع را که منجر به درد و بیماری می‌شوند، آزاد می‌کند. دستی که لمس می‌کند همان قدرت درمانی را دارد که صدایی که روایت می‌کند. این ما را از خودخواهی‌مان خارج کرده و به جهان متصل می‌کند. کاهش لمس ما را بیمار می‌کند و ما را تنها، ترسان و افسرده می‌گذارد.

9. فرسایش جامعه روایی

روستا یک جامعه روایی است.

جامعه روایی. یک جامعه روایی گروهی از افراد است که با داستان‌ها، ارزش‌ها و هنجارهای مشترک متحد شده‌اند. این داستان‌ها حس تعلق، هدف و جهت را فراهم می‌کنند. روستا، با درخت گلابی وحشی قدیمی‌اش، نماد این نوع جامعه است. در گذشته، مردم گرد هم می‌آمدند تا داستان‌هایی برای یکدیگر بگویند و حس هویت و تاریخ مشترک را ایجاد کنند.

فقدان جامعه. مدرنیته جامعه روایی را فرسایش داده و آن را با شکلی زودگذر و تجاری از جامعه که بر اساس مصرف است، جایگزین کرده است. مصرف‌کنندگان تنها هستند و از یکدیگر با صفحات دیجیتال جدا شده‌اند. "داستان‌ها"ی به اشتراک گذاشته شده در شبکه‌های اجتماعی جامعه واقعی ایجاد نمی‌کنند، بلکه اشکالی از خودنمایی و خودتبلیغی هستند. اکنون ما افراد منزوی هستیم که در دریایی از اطلاعات سرگردانیم.

پان‌اپتیکون دیجیتال. گوشی هوشمند، که به نظر می‌رسد یک زمین بازی است، در واقع یک پان‌اپتیکون دیجیتال، ابزاری برای نظارت و کنترل است. ما به طور مداوم تحت نظر و استثمار قرار داریم و به مجموعه‌های داده‌ای کاهش یافته‌ایم که می‌توانند دستکاری شوند. توهم آزادی و ارتباط واقعیت عمیق‌تری از سلطه را پنهان می‌کند. ما عروسک‌ها هستیم و رشته‌های ما توسط نیروهای ناشناخته کشیده می‌شود.

آخرین به‌روزرسانی:: January 27, 2025