The Worldly Philosophers

1. سیستم بازار: راه‌حلی انقلابی برای بقا

این انقلاب از نظر شکل‌دهی به جامعه مدرن، مهم‌ترین انقلاب تاریخ بود که به‌مراتب بیشتر از انقلاب‌های فرانسه، آمریکا و حتی روسیه نگران‌کننده بود.

فراتر از سنت و فرمان. برای قرن‌ها، جوامع به سنت یا فرمان برای سازماندهی اقتصادهای خود تکیه می‌کردند. سیستم بازار، که یک انحراف رادیکال بود، به‌عنوان یک راه سوم ظهور کرد، جایی که منافع فردی، تحت هدایت "دست نامرئی"، به محرک اصلی فعالیت اقتصادی تبدیل شد. این تغییر نه یک تحول آرام، بلکه یک انقلاب دردناک بود که ساختارهای اجتماعی را به‌طور بنیادین دگرگون کرد.

پارادوکس منافع فردی. پارادوکس اصلی سیستم بازار این است که با اجازه دادن به افراد برای پیگیری منافع مالی خود، نظم اجتماعی و بهره‌وری را به‌دست می‌آورد. این سیستم به‌ظاهر بی‌نظم، جایی که هر کس به‌دنبال منافع خود است، به‌طور شگفت‌انگیزی منجر به انجام کارهای ضروری جامعه می‌شود. جذابیت سود، نه سنت یا اقتدار، اکثریت را به انجام وظایفشان سوق می‌دهد.

تولد علم اقتصاد. پیچیدگی و ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی سیستم بازار، به‌وجودآورنده‌ی رشته‌ای به نام علم اقتصاد شد. بر خلاف سادگی سنت و فرمان، سیستم بازار نیازمند آن بود که اقتصاددانان توضیح دهند چگونه یک جامعه می‌تواند در حالی که هر فرد آزاد است منافع خود را دنبال کند، عمل کند. این سیستم جدید، با مفاهیم انتزاعی زمین، کار و سرمایه، نیاز به درک جدیدی از جهان را به‌وجود آورد.

2. دست نامرئی آدام اسمیت: منافع فردی و رقابت

ما انتظار نداریم که شام‌مان را از نیک‌خواهی قصاب، آبجوساز یا نانوا دریافت کنیم، بلکه از توجه آن‌ها به منافع خودمان.

منافع فردی به‌عنوان نیروی محرکه. آدام اسمیت معتقد بود که منافع فردی، نه نیک‌خواهی، محرک اصلی در فعالیت اقتصادی است. افراد، تحت تأثیر تمایل خود به کسب سود، به انجام کارهایی که جامعه به آن‌ها نیاز دارد، هدایت می‌شوند. اما این منافع فردی بدون کنترل نیست؛ بلکه تحت نظارت نیروی رقابت قرار دارد.

رقابت به‌عنوان یک تنظیم‌کننده. رقابت به‌عنوان یک دست نامرئی عمل می‌کند و از سوءاستفاده افراد از یکدیگر جلوگیری می‌کند. وقتی یک نفر سعی می‌کند قیمت را بیش از حد بالا ببرد یا کمتر پرداخت کند، رقبا وارد عمل می‌شوند تا پیشنهادات بهتری ارائه دهند و بدین ترتیب قیمت‌ها و دستمزدها را کنترل کنند. این تعامل بین منافع فردی و رقابت اطمینان می‌دهد که نیازهای جامعه برآورده می‌شود.

مکانیسم خودتنظیم بازار. سیستم بازار خودتنظیم است و قیمت‌ها، مقادیر و درآمدها را بر اساس تقاضای عمومی تنظیم می‌کند. اگر تقاضا برای یک محصول افزایش یابد، قیمت‌ها و سودها افزایش می‌یابند و تولیدکنندگان بیشتری را جذب می‌کنند. این افزایش تولید در نهایت قیمت‌ها را کاهش می‌دهد و تعادل را بازمی‌گرداند. این فرآیند پویا اطمینان می‌دهد که منابع جامعه به‌طور مؤثری تخصیص می‌یابند.

3. مالتیوس و ریکاردو: محدودیت‌های غم‌انگیز پیشرفت

قدرت جمعیت به‌قدری بر قدرت زمین برای تأمین معیشت برتری دارد ... که مرگ زودرس به‌نوعی بر نژاد بشر سایه می‌افکند.

تله جمعیتی مالتیوس. توماس مالتیوس استدلال کرد که جمعیت به‌صورت هندسی رشد می‌کند در حالی که تولید غذا به‌صورت حسابی افزایش می‌یابد و این منجر به یک مبارزه دائمی برای بقا می‌شود. او معتقد بود که تمایل تولید مثل انسان به‌طور اجتناب‌ناپذیری از وسایل معیشت پیشی خواهد گرفت و به فقر، بیماری و قحطی منجر می‌شود. این دیدگاه تاریک، دیدگاه خوش‌بینانه پیشرفت را به چالش کشید.

تضاد طبقاتی ریکاردو. دیوید ریکاردو، بر خلاف اسمیت، جامعه را به‌عنوان تقسیم‌شده به طبقات در حال جنگ می‌دید: مالکان، سرمایه‌داران و کارگران. او استدلال کرد که با افزایش جمعیت، هزینه تولید غذا افزایش می‌یابد و این به نفع مالکان و به ضرر سرمایه‌داران و کارگران است. این تضاد منافع، به‌ویژه قدرت مالکان بر قیمت‌های غلات، به دیدگاه بدبینانه‌ای از هماهنگی اجتماعی منجر شد.

پایان پیشرفت جهانی. مالتیوس و ریکاردو ایده‌ای را به چالش کشیدند که همه از پیشرفت اقتصادی بهره‌مند خواهند شد. مالتیوس رشد جمعیت را به‌عنوان مانعی برای بهبود می‌دید، در حالی که ریکاردو تضاد طبقاتی را به‌عنوان ویژگی ذاتی سرمایه‌داری می‌دانست. نظریه‌های آن‌ها تصویری از جامعه را ترسیم کرد که در آن برخی همیشه به فقر محکوم خواهند بود و دیگران به هزینه بقیه به سود خواهند رسید.

4. سوسیالیست‌های یوتوپیایی: رویاهای جهانی بهتر

انسان موجودی است که تحت تأثیر شرایط قرار دارد.

رد سختی‌های سرمایه‌داری. سوسیالیست‌های یوتوپیایی مانند رابرت اوون، سن‌سیمون و چارلز فوریه تلاش کردند تا جوامع ایده‌آلی ایجاد کنند که نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های سرمایه‌داری را پشت سر بگذارند. آن‌ها جوامعی را بر اساس همکاری، برابری و حذف مالکیت خصوصی تصور کردند.

روستاهای همکاری اوون. رابرت اوون، مالک کارخانه‌ای موفق، سعی کرد جوامع مدل‌سازی ایجاد کند که در آن کارگران در یک محیط هماهنگ زندگی و کار کنند. او معتقد بود که با تغییر محیط، می‌تواند رفتار انسانی را تغییر دهد و جامعه‌ای عادلانه‌تر ایجاد کند. آزمایش او در نیو لَنارک، هرچند موفق بود، اما قابل گسترش نبود.

مذهب صنعتی سن‌سیمون. سن‌سیمون جامعه‌ای را تصور می‌کرد که بر اساس اصول تولید صنعتی سازماندهی شده است، جایی که اعضای تولیدکننده جامعه پاداش می‌گیرند. او معتقد بود که جامعه باید مانند یک کارخانه اداره شود و بر کارایی و مشارکت اجتماعی تمرکز کند. پیروان او، سن‌سیمونی‌ها، نوعی مذهب صنعتی تشکیل دادند.

فالنستری‌های فوریه. چارلز فوریه پیشنهاد ایجاد فالنستری‌ها، جوامع خودکفا که در آن افراد در کارهایی که دوست دارند فعالیت کنند، را داد. او معتقد بود که با سازماندهی جامعه بر اساس علایق فردی، می‌تواند جهانی هماهنگ و تولیدی ایجاد کند. ایده‌های او، هرچند عجیب، الهام‌بخش بسیاری از تلاش‌ها برای زندگی جمعی بود.

5. سیستم غیرقابل‌اجتناب مارکس: خودویرانی سرمایه‌داری

توسعه صنعت مدرن... پایه‌ای را که بورژوازی بر آن محصولات را تولید و تصاحب می‌کند، از زیر پایش می‌کشد. بنابراین آنچه بورژوازی تولید می‌کند، در درجه اول، گورکنان خود آن‌ها هستند. سقوط آن و پیروزی پرولتاریا به‌طور یکسان اجتناب‌ناپذیر است.

ماتریالیسم دیالکتیکی. نظریه تاریخ کارل مارکس، ماتریالیسم دیالکتیکی، بر این باور است که نیروهای اقتصادی تغییرات اجتماعی را به‌وجود می‌آورند. او استدلال کرد که هر جامعه‌ای بر اساس یک پایه اقتصادی ساخته شده است که ساختار اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیک آن را شکل می‌دهد. تغییرات در شیوه تولید منجر به تضاد طبقاتی و در نهایت به انقلاب می‌شود.

ارزش اضافی و استثمار. مارکس استدلال کرد که سودها از استثمار کارگران ناشی می‌شود. کارگران تنها به اندازه ارزش نیروی کار خود پرداخت می‌شوند که کمتر از ارزشی است که ایجاد می‌کنند. این "ارزش اضافی" توسط سرمایه‌داران تصاحب می‌شود و منجر به تضاد ذاتی بین دو طبقه می‌شود.

فروپاشی اجتناب‌ناپذیر سرمایه‌داری. مارکس معتقد بود که سرمایه‌داری به‌طور ذاتی ناپایدار است و در نهایت به‌دلیل تناقضات داخلی خود فرو خواهد پاشید. تمایل به سود منجر به تولید بیش از حد، بحران‌های اقتصادی و تمرکز ثروت در دستان کمتر می‌شود. این در نهایت به انقلاب پرولتاریایی و تأسیس یک جامعه بدون طبقه منجر خواهد شد.

6. دنیای ویکتوریایی و ظهور اقتصاد آکادمیک

هیچ چیزی به اندازه تجارت نیاز به توضیح فلسفی ندارد.

رونق ویکتوریایی و خوش‌بینی. دوران ویکتوریایی در انگلستان با رشد اقتصادی و حس پیشرفت مشخص می‌شد. این خوش‌بینی منجر به تغییر در علم اقتصاد از یک فلسفه اجتماعی گسترده به یک رشته آکادمیک تخصصی‌تر شد. اقتصاددانان بر روی اصلاح نظریه‌های موجود تمرکز کردند و کمتر به چالش کشیدن ماهیت بنیادی سرمایه‌داری پرداختند.

ظهور اقتصاد ریاضی. اقتصاددانانی مانند اجورث، جاونس و والراس تلاش کردند تا علم اقتصاد را با استفاده از ریاضیات به‌عنوان مدلی برای رفتار اقتصادی علمی‌تر کنند. آن‌ها بر روی مفاهیمی مانند تعادل و سودمندی تمرکز کردند و اغلب از زمینه اجتماعی و تاریخی فعالیت اقتصادی دور شدند.

زیرزمینی از اقتصاد. در حالی که علم اقتصاد به‌طور فزاینده‌ای رسمی‌تر شد، "زیرزمینی" از صداهای مخالف ظهور کرد. این هرزگان، مانند مالتیوس، سوسیالیست‌های یوتوپیایی و هنری جورج، به چالش کشیدن دکترین غالب و طرح سؤالاتی درباره پیامدهای اجتماعی و اخلاقی سرمایه‌داری پرداختند. آن‌ها اغلب توسط جریان اصلی نادیده گرفته یا رد می‌شدند.

7. نقد وحشی وبلن: مصرف نمایشی و اتلاف

برای بخش اعظم ثروتمندان، لذت اصلی از ثروت در نمایش ثروت نهفته است، که در نظر آن‌ها هرگز کامل نیست مگر اینکه نشانه‌های قاطع ثروت را داشته باشند که هیچ‌کس جز خودشان نمی‌تواند داشته باشد.

طبقه فراغت و مصرف نمایشی. تورستین وبلن، اقتصاددان آمریکایی، به نقد ارزش‌های ثروتمندان پرداخت و استدلال کرد که آن‌ها در "مصرف نمایشی" شرکت می‌کنند تا وضعیت اجتماعی خود را به نمایش بگذارند. او به‌دنبال ثروت را به‌عنوان یک شکل مدرن از بربریت می‌دید که در آن افراد به‌دنبال تقلید از طبقه فراغت از طریق هزینه‌های بیهوده بودند.

تنزل کار. وبلن استدلال کرد که تحقیر طبقه فراغت از کار تولیدی منجر به کاهش کلی ارزش کار شده است. او دنیای مدرن را جایی می‌دید که افراد به‌دنبال تقلید از ثروتمندان هستند، نه به‌دلیل قدردانی واقعی از مهارت یا مشارکت اجتماعی.

ماشین و سیستم کسب‌وکار. وبلن تضاد بنیادی بین ماشین و سیستم کسب‌وکار را مشاهده کرد. ماشین، با تأکید بر کارایی و دقت، در تضاد با تمرکز سیستم کسب‌وکار بر سود و دستکاری مالی قرار داشت. او معتقد بود که سیستم کسب‌وکار نوعی خرابکاری است که عملکرد روان فرآیند تولید را مختل می‌کند.

8. انقلاب کینزی: مداخله دولت و مدیریت اقتصادی

در درازمدت، همه ما مرده‌ایم.

کسادی بزرگ و شکست اقتصاد کلاسیک. کسادی بزرگ دهه 1930 محدودیت‌های اقتصاد کلاسیک را نمایان کرد که نتوانست بیکاری گسترده و رکود اقتصادی را توضیح دهد یا درمان کند. این بحران راه را برای انقلاب کینزی هموار کرد.

نقش تقاضای کل. جان مینارد کینز استدلال کرد که سطح فعالیت اقتصادی به‌وسیله تقاضای کل، مجموع هزینه‌ها در یک اقتصاد، تعیین می‌شود. او معتقد بود که در دوران رکود، سرمایه‌گذاری خصوصی برای حفظ اشتغال کامل کافی نیست و مداخله دولت برای تحریک تقاضا ضروری است.

هزینه‌های دولتی به‌عنوان ابزاری برای مدیریت اقتصادی. کینز به هزینه‌های دولتی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش تقاضای کل و خارج کردن اقتصاد از رکود تأکید کرد. او استدلال کرد که سرمایه‌گذاری دولت در پروژه‌های عمومی و دیگر پروژه‌ها می‌تواند شغل ایجاد کند و فعالیت اقتصادی را تحریک کند. ایده‌های او توجیه نظری برای سیاست‌های نیو دیل در دهه 1930 فراهم کرد.

9. تخریب خلاقانه شومپیتر: موتور کارآفرینی سرمایه‌داری

نیروی بنیادی که موتور سرمایه‌داری را به حرکت درمی‌آورد، از کالاهای جدید مصرف‌کنندگان، روش‌های جدید تولید یا حمل‌ونقل، بازارهای جدید و اشکال جدید سازمان صنعتی ناشی می‌شود که کارآفرینی سرمایه‌داری ایجاد می‌کند.

کارآفرین به‌عنوان نیروی محرکه. جوزف شومپیتر بر نقش کارآفرین به‌عنوان محرک کلیدی توسعه سرمایه‌داری تأکید کرد. او کارآفرین را به‌عنوان یک نوآور می‌دید که "گردش دایره‌ای" اقتصاد را با معرفی محصولات، فرآیندها و بازارهای جدید مختل می‌کند.

تخریب خلاقانه. شومپیتر استدلال کرد که سرمایه‌داری با فرآیند "تخریب خلاقانه" مشخص می‌شود، جایی که نوآوری‌های جدید به‌طور مداوم جایگزین قدیمی‌ها می‌شوند. این فرآیند، هرچند مختل‌کننده، برای رشد و پیشرفت اقتصادی ضروری است.

زوال اجتناب‌ناپذیر سرمایه‌داری. با وجود تحسین او از پویایی سرمایه‌داری، شومپیتر معتقد بود که در نهایت به‌دلیل موفقیت خود، تضعیف خواهد شد. ذهنیت عقل‌گرایانه‌ای که سرمایه‌داری پرورش می‌دهد، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی را که آن را حفظ می‌کند، تضعیف می‌کند و در نهایت به جایگزینی آن با سوسیالیسم منجر می‌شود.

10. پایان فلسفه دنیوی؟: چشم‌انداز جدیدی برای اقتصاد

مطالعه علم اقتصاد به‌نظر نمی‌رسد که نیاز به استعدادهای خاصی از نوعی بالاتر داشته باشد. آیا از نظر فکری، این موضوع نسبت به شاخه‌های بالاتر فلسفه یا علوم خالص، موضوعی بسیار آسان نیست؟ موضوعی آسان که در آن تعداد بسیار کمی برتر هستند!

ظهور اقتصاد "علمی". علم اقتصاد مدرن به‌طور فزاینده‌ای روش‌های علمی را به‌کار می‌گیرد و بر مدل‌های ریاضی و تحلیل‌های آماری تأکید می‌کند. این تغییر منجر به رویکردی دقیق‌تر و سخت‌گیرانه‌تر به تحقیق اقتصادی شده است، اما همچنین به هزینه نادیده گرفتن ابعاد اجتماعی و سیاسی زندگی اقتصادی انجامیده است.

ناپدید شدن سرمایه‌داری. اصطلاح "سرمایه‌داری" به‌طور عمده از گفتمان اقتصادی اصلی ناپدید شده است. در عوض، اقتصاددانان بر روی مدل‌های انتزاعی بازار و رفتار فردی تمرکز می‌کنند و اغلب زمینه تاریخی و نهادی فعالیت اقتصادی را نادیده می‌گیرند. این تغییر نشان‌دهنده تمایل به ایجاد علمی جهانی و عینی از علم اقتصاد است.

نیاز به یک چشم‌انداز جدید. آینده علم اقتصاد نیاز به یک چشم‌انداز جدید دارد که بینش‌های گذشته را با چالش‌های حال ترکیب کند. این چشم‌انداز جدید باید محدودیت‌های رویکردهای صرفاً علمی را به‌رسمیت بشناسد و ابعاد اجتماعی، سیاسی و اخلاقی زندگی اقتصادی را در آغوش بگیرد. همچنین باید نیاز به شکل سرمایه‌داری اجتماعی مسئول و قابل انطباق‌تر را شناسایی کند.

آخرین به‌روزرسانی:: April 10, 2025