Capitalist Realism

1. Kapitalizm Şehirdeki Tek Oyun

Bu slogan, ‘kapitalist gerçekçilik’ dediğim şeyi tam olarak yakalıyor: kapitalizmin sadece geçerli bir siyasi ve ekonomik sistem olmakla kalmayıp, aynı zamanda ona tutarlı bir alternatif hayal etmenin artık imkânsız olduğu yaygın hissi.

Alternatif Yok. Kapitalist gerçekçilik, kapitalizmin tek geçerli siyasi ve ekonomik sistem olduğuna dair yaygın inançtır; bu da alternatifleri hayal etmeyi zorlaştırır. Bu sadece kapitalizmi kabul etmek değil, başka bir şey düşünememektir. Bu kaçınılmazlık hissi, düşüncelerimizi ve davranışlarımızı şekillendiren güçlü bir güçtür.

Kültürel Hegemonya. Bu inanç zorla dayatılmaz; kültürümüzde derinlemesine kök salmıştır, arzularımızı, hedeflerimizi ve hatta hayallerimizi biçimlendirir. Öyle doğal hale gelmiştir ki, nefes aldığımız hava gibi görünmezdir. Bu da ona karşı çıkmayı veya direnmeyi son derece zorlaştırır.

İdeolojinin Ötesinde. Kapitalist gerçekçilik, geleneksel ideolojik tartışmaların ötesinde işler. Aktif bir inanç ya da destek gerektirmez; varsayılan ayar olarak var olur. Bu da onu açık propaganda biçimlerinden daha sinsileştirir ve mücadeleyi zorlaştırır.

2. Distopik Vizyonlar Gerçeğimizi Yansıtır

Yansıttığı dünya, bizimkinden farklı bir alternatiften çok, onun bir uzantısı ya da kötüleştirilmiş hali gibi görünüyor.

Distopya Aynası. Distopik filmler ve romanlar, bir zamanlar alternatifler hayal etme egzersizleri iken, artık çoğunlukla mevcut gerçekliğimizi yansıtır. Radikal bir farklı gelecek sunmak yerine, otoriterlik ve kapitalizmin bir arada var olduğu şiddetlenmiş bir şimdiyi gösterirler.

Krizlerin Normalleşmesi. “Terörle Savaş” krizi normalleştirmiş, acil durum önlemlerini kalıcı hale getirmiştir. Bu durum, demokratik normların askıya alınmasının kabul görmesine yol açar ve özgürlük ile kontrol arasındaki çizgiyi bulanıklaştırır.

Kamusal Alanın Aşınması. Neoliberallerin kutladığı kamusal alanın yok edilmesi, devleti temel askeri ve polis işlevlerine indirger. Bu da toplama kampları ile zincir kahve dükkanlarının yan yana var olabildiği bir dünya yaratır; kapitalist gerçekçiliğin çelişkilerini gözler önüne serer.

3. Yeninin Sonu ve Kültürel Kısırlaşma

Acaba artık hiçbir kırılma, hiçbir ‘yeninin şoku’ gelmeyecek mi?

Tekrar ve Yeniden Düzenleme. Geleceğin sadece tekrar ve yeniden düzenlemeden ibaret olduğu, gerçek bir “yeninin şoku”nun olmayacağı şüphesi giderek artıyor. Bu da yeni bir şey umma ile hiçbir şeyin değişmeyeceğine dair karamsar inanç arasında iki kutuplu bir dalgalanmaya yol açıyor.

Kültürün Müzeleşmesi. Kültür giderek müze parçalarına dönüşüyor; nesneler yaşam dünyalarından koparılıp eser olarak sergileniyor. Bu süreç, kültürel nesnelerin gücünü elinden alıyor; artık yeni gözlerle ya da özgün bağlamlarında görülmüyorlar.

Kapitalizmin Tarihi Tüketimi. Kapitalizm, önceki tüm tarihi içine alıp tüketiyor, tüm kültürel nesnelere parasal değer biçiyor. Bu süreç, uygulamaları ve ritüelleri estetik nesnelere dönüştürerek önceki kültürlerin inançlarını ironize ediyor.

4. Kapitalizmin İronik Anti-Kapitalizmi

Kapitalist gerçekçiliği zayıflatmaktan çok, bu jestsel anti-kapitalizm onu güçlendiriyor.

Kurumsal Anti-Kapitalizm. Kapitalizm, “kötü şirketler”i konu alan Hollywood filmleri gibi ürünlerine anti-kapitalist duyguları dahil eder. Bu jestsel anti-kapitalizm, bizim için muhalefetimizi sahneleyerek kapitalist gerçekçiliği pekiştirir ve suçluluk duymadan tüketmeye devam etmemizi sağlar.

Etkisiz Katılım. Kültürel ürünler bizim anti-kapitalizmimizi bizim yerimize yapar; böylece kapitalist değişime katılmaya devam ederiz ama suçluluk hissetmeyiz. Bu, kapitalizmin kötü olduğunu bilip yine de ona katılmaya devam ettiğimiz bir inkâr biçimidir.

İnanca Aşırı Değer Verme. Kapitalist ideoloji, davranışlarımızda gösterdiğimiz inançlar yerine içsel öznel inanca aşırı değer verir. Kalbimizde kapitalizmin kötü olduğuna inandığımız sürece, ona katılmaya devam etmekte özgürüz. Bu inkâr yapısı kapitalizmin işleyişi için elzemdir.

5. Gerçek ile Gerçeklik: Sistemdeki Çatlaklar

Kapitalist gerçekçilik ancak bir şekilde tutarsız ya da sürdürülemez olduğu gösterilirse tehdit altında olur; yani kapitalizmin sözde ‘gerçekçiliği’ aslında gerçek değilse.

Doğal Düzenin Ötesinde. Kurtarıcı siyaset her zaman “doğal düzen” görünümünü yıkmalı, gerekli ve kaçınılmaz olarak sunulanın sadece bir olasılık olduğunu ortaya koymalıdır. Bugün gerçekçi denilen şey bir zamanlar “imkânsız”dı ve tam tersi de geçerlidir.

Temsil Edilemeyen Gerçek. Gerçek, herhangi bir “gerçeklik” tarafından bastırılması gereken, ancak görünür gerçekliğin çatlaklarında ve tutarsızlıklarında anlık görülebilen temsil edilemeyen bir X’tir. Çevresel felaket böyle bir Gerçek’tir; kapitalizmin içine sindirmekte zorlandığı travmatik bir boşluktur.

Zihinsel Sağlık ve Bürokrasi. Zihinsel sağlık ve bürokrasi, kapitalist gerçekçilikte henüz tam olarak politikleşmemiş iki açmazdır. Artan stres sorunu ve bürokrasinin yaygınlaşması, kapitalizmin doğası gereği işlevsiz olduğunu ve çalışıyor görünmesinin yüksek bir bedeli olduğunu gösterir.

6. Yansıtmalı Acizlik ve Depresif Hazcılık

Durumun kötü olduğunu biliyorlar, ama daha da önemlisi, buna karşı hiçbir şey yapamayacaklarını da biliyorlar.

Siyasal Kopukluk. Bugünün İngiliz öğrencileri siyasi olarak kopuk görünüyor; bu ilgisizlik ya da kötümserlikten değil, yansıtmalı acizlik duygusundan kaynaklanıyor. Durumun kötü olduğunu biliyorlar ama hiçbir şey yapamayacaklarını da. Bu bilgi kendi kendini gerçekleştiren bir kehanettir.

Depresif Hazcılık. Birçok genç, haz peşinde koşmaktan başka bir şey yapamama hali olan depresif hazcılık yaşıyor. Bu, disiplin kurumları ile tüketici olarak yeni statüleri arasında sıkışmış yapısal belirsizliklerinin bir sonucudur.

Kontrol Toplumları. Kontrol toplumları, dış gözetimin yerini iç denetimin aldığı belirsiz erteleme üzerine işler. Bu, kontrolün ancak sizin de buna rıza göstermeniz halinde işlediği anlamına gelir; böylece kontrolün kendisine bağımlı bir “Kontrol Bağımlısı” ortaya çıkar.

7. Post-Fordizm: Esneklik ve Güvencesizlik

Eskiden işçiler tek bir beceri seti edinip katı bir hiyerarşide yukarı çıkmayı beklerken, şimdi kurumdan kuruma, rolden role geçerken periyodik olarak yeniden beceri kazanmak zorundalar.

Uzun Vadeli Yok. Post-Fordizm, “uzun vadeli yok” ile karakterizedir; işçiler işten işe geçerken periyodik olarak yeniden beceri kazanmak zorundadır. Esnekliğe verilen bu önem, aile hayatı üzerinde dayanılmaz bir baskı yaratır; sorumluluk ve bağlılık gibi değerler modası geçmiş sayılır.

İşin Siberleşmesi. İş ve yaşam ayrılmaz hale gelir; kapital sizi rüya görürken bile takip eder. Zaman doğrusal olmaktan çıkar, kaotik ve noktasal bölümlere ayrılır. Etkili olmak için işçiler, beklenmedik durumlara yanıt verme kapasitesi geliştirmeli ve tam bir istikrarsızlık içinde yaşamayı öğrenmelidir.

Bipolar Bozukluk. Bireylerde yaşanan psikolojik çatışmanın kayıpları olur. Bipolar bozukluktaki artış ile post-Fordizm arasında bir bağ vardır; çünkü kapitalizm temelde bipolar bir yapıya sahiptir; aşırı coşkulu manik dönemler ile depresif çöküşler arasında gidip gelir.

8. Piyasa Stalinliği ve Bürokratik Anti-Üretim

Geç kapitalizmin Stalinizm’den tekrar ettiği şey, başarı sembollerine gerçek başarıdan daha fazla değer vermesidir.

Bürokratik Yaygınlaşma. Neoliberal söylemde yukarıdan aşağı kontrolün sona erdiği iddia edilse de, bürokrasi yoğunlaşmış, yeni yönetim ve düzenleme türleri çoğalmıştır. Bu, bazı süreçlerin ve hizmetlerin piyasa mekanizmalarına direnç göstermesinin sonucudur.

Piyasa Stalinliği. Geç kapitalizm, gerçek başarıdan çok başarı sembollerine değer verir; iş, kendisi için değil, temsil üretmek ve şekillendirmek için yapılır. Bu sistemde her şey PR’ye dönüşür.

Büyük Öteki. Büyük Öteki, her sosyal alanın varsaydığı kolektif kurgudur. Her şeyi bilmez; bu bilinmezlik halkla ilişkilerin işlemesini sağlar. Büyük Öteki, PR ve propagandanın tüketicisidir; bireylerin inanması mümkün olmadığında bile inanmayı gerektiren sanal figürdür.

9. Eksik Merkez ve Kurumsal Kişiliksizlik

Kafka’nın en büyük dehası, Kapital’e özgü negatif ateolojiyi keşfetmekti: merkez yok, ama onu aramayı ya da var saymayı bırakamıyoruz.

Kapitalizmin Merkezsizliği. Çoğumuzun kapitalizmin merkezsizliğini doğrudan deneyimlediği en yakın şey çağrı merkezidir. Bu deneyim, geç kapitalizmin politik fenomenolojisini özetler: sıkıntı, hayal kırıklığı ve çaresiz öfke.

Kafkaesk Bürokrasi. Kafka’nın bürokrasi incelemesi sadece totaliter rejimlerle sınırlı değildir; geç kapitalizmin merkezsiz, piyasa stalinist bürokrasisi için de son derece geçerlidir. Merkez yoktur ama onu aramayı ya da var saymayı bırakamayız.

Kurumsal Kişiliksizlik. Etik anlayışların çoğunun varsaydığı bireysel sorumluluk modeli, Kapital ya da şirketlerin davranışları üzerinde çok az etkili olur. Ekolojik felaketler ve diğer küresel krizlerin nedenleri bireysel aktörler değil, kişiliksiz yapısal sistemlerdir.

10. Babasız Paternalizm: Spinozacı Çözümler

Bir Marksist süper dadı elbette bireysel ailelerin sorunlarıyla uğraşmak yerine aynı tekrar eden etkiyi üreten yapısal nedenlere bakardı.

Babanın Başarısızlığı. Geç kapitalizm, Baba işlevinin başarısızlığı ile karakterizedir; ebeveynler çocuklarına gerekli rehberlik ve yapıyı sağlayamaz hale gelmiştir. Bunun nedeni, her iki ebeveynin de çalışması gerekliliği ve kültürel olarak hazcılığın ön plana çıkmasıdır.

Spinozacı Etik. Spinoza’nın deontolojiyi reddedip sağlığa dayalı bir etik geliştirmesi, geç kapitalizmin ahlaksız duygusal mühendisliği için önemlidir. Spinoza’ya göre özgürlük, eylemlerimizin gerçek nedenlerini kavrayabildiğimizde mümkündür.

Hazcılığın Ötesinde. Geç kapitalizm birçok kuralını sağlık çağrısıyla ifade etse de, çoğunlukla “iyi hissetmek ve iyi görünmek”i zihinsel sağlık ve entelektüel gelişimin önüne koyan indirgemeci, hazcı bir modeli teşvik eder. Gerçek bir babasız paternalizm, bu sınırlı bakışın ötesine geçmelidir.

Son güncelleme:: March 11, 2025