نکات کلیدی
۱. مغز شما پایه‌ی موفقیت تحصیلی است
پس از بررسی بیش از ۱۵۰,۰۰۰ اسکن مغزی در طول ۳۰ سال گذشته، دریافتم که وقتی مغز شما درست کار کند، شما هم درست عمل می‌کنید—چه در مدرسه، کار، روابط، پول، سلامت یا هر زمینه‌ی دیگری.
سلامت مغز اهمیت دارد. مغز شما مرکز کنترل همه‌ی کارهایی است که انجام می‌دهید، از جمله نحوه‌ی یادگیری، تمرکز، به خاطر سپردن و تعامل با دیگران. موفقیت در مدرسه و زندگی با بهینه‌سازی این عضو حیاتی آغاز می‌شود. وقتی مغز شما سالم باشد، مؤثرتر، خلاق‌تر، دقیق‌تر و منظم‌تر خواهید بود و رسیدن به اهداف تحصیلی بسیار آسان‌تر می‌شود.
مشکلات ظریف عملکرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. حتی مشکلات کوچک در عملکرد مغز می‌تواند توانایی شما را برای موفقیت تحصیلی مختل کند. مشکلاتی مانند برنامه‌ریزی، تمرکز، سازماندهی و حافظه اغلب به عملکرد مغز مرتبط‌اند. خبر خوب این است که شما با مغزی که دارید محدود نیستید؛ می‌توانید فعالانه برای بهبود آن تلاش کنید.
مغزتان را بهینه کنید. اولین گام برای تبدیل شدن به دانش‌آموزی موفق‌تر، دوست داشتن مغزتان، پرهیز از کارهایی که به آن آسیب می‌زنند (مانند کم‌خوابی، تغذیه نامناسب، مواد مخدر، استرس مزمن، ضربه به سر) و انجام کارهایی است که به آن کمک می‌کنند (مانند ورزش، یادگیری چیزهای جدید، روابط سالم، تغذیه مناسب، مدیریت استرس). اتخاذ انتخاب‌های سالم برای مغز، مهم‌ترین سرمایه‌گذاری در آینده‌ی تحصیلی شماست.
۲. نوع مغز منحصر به فرد خود را بشناسید
شناخت نوع مغزتان می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بفهمید چگونه یاد می‌گیرید، مطالعه می‌کنید و در مدرسه عملکرد دارید، و همچنین چگونه با معلمان، همکلاسی‌ها و دیگران تعامل می‌کنید.
مغزها منحصر به فردند. بر اساس تصویربرداری گسترده‌ی مغزی، الگوی واحدی برای چالش‌هایی مانند اضطراب یا بیش‌فعالی وجود ندارد؛ بلکه انواع مختلفی وجود دارد که نیازمند رویکردهای شخصی‌سازی شده‌اند. همچنین اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که انواع شخصیت‌های متمایزی وجود دارد که با فعالیت در نواحی مختلف مغز مرتبط‌اند و بر نحوه‌ی تفکر، احساس و رفتار شما تأثیر می‌گذارند.
پنج نوع اصلی. اگرچه انواع ترکیبی هم وجود دارد، شناخت پنج نوع اصلی مغز دیدگاه ارزشمندی ارائه می‌دهد:
- متعادل: فعالیت کامل و یکنواخت؛ دقیق و قابل اعتماد.
- خودجوش: فعالیت کمتر در قشر پیش‌پیشانی؛ خلاق، ریسک‌پذیر، ممکن است در تمرکز و سازماندهی مشکل داشته باشد.
- پایدار: فعالیت بیشتر در کورتکس سینگولیت قدامی؛ اراده قوی، دوستدار روال، ممکن است نگران یا گیر کند.
- حساس: فعالیت بیشتر در سیستم لیمبیک؛ احساساتی عمیق، همدل، مستعد خلق پایین.
- محتاط: فعالیت بالاتر در گانگلیون‌های پایه و آمیگدالا؛ مضطرب، آماده، محافظه‌کار.
رویکرد خود را متناسب کنید. شناسایی نوع مغزتان به شما کمک می‌کند نقاط قوت و ضعف طبیعی خود را در یادگیری و تعاملات اجتماعی بشناسید. این امکان را می‌دهد که استراتژی‌های هدفمند به کار ببرید، مانند افزایش دوپامین برای قشر پیش‌پیشانی کم‌کار یا افزایش سروتونین برای کورتکس سینگولیت قدامی بیش‌فعال، تا مغزتان را برای موفقیت تحصیلی و روابط بهتر بهینه کنید.
۳. هنر تغییر عادت‌ها را بیاموزید
تغییر عادت‌های مطالعه گامی حیاتی برای تبدیل شدن به دانش‌آموزی مؤثرتر است.
عادت‌ها موفقیت را شکل می‌دهند. مغز شما عادت‌ها را از طریق اتصالات عصبی که با تکرار تقویت می‌شوند، می‌سازد. این عادت‌ها می‌توانند سازنده باشند، مانند مطالعه‌ی منظم، یا مخرب، مانند تعویق انداختن کارها. نکته این است که شما می‌توانید مغزتان را بازسازی کنید و عادت‌های قدیمی را با راهکارهای هوشمندانه‌تر جایگزین نمایید.
فرآیند STAMP. تغییر شامل پنج عنصر کلیدی است:
- S: خود را برای پیروزی آماده کنید: آهسته شروع کنید، ریسک‌های برنامه‌ریزی شده بردارید، با موفقیت اعتماد به نفس بسازید.
- T: ابزارها: نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید، وسایل مطالعه‌ی لازم را تهیه کنید.
- A: نگرش: ذهنیت مثبت و با اعتماد به نفس پرورش دهید، خود را با افراد حمایتگر احاطه کنید.
- M: انگیزه: دلیل خود را بدانید، از ابزارهایی مانند «معجزه‌ی یک صفحه‌ای» و تصاویر لنگر استفاده کنید.
- P: پشتکار: هزینه‌ها را بشمارید، بپذیرید که رشد با درد همراه است، ادامه دهید.
تغییر یک فرآیند است. شش مرحله‌ی تغییر (نمی‌خواهم/نمی‌توانم، ممکن است، خواهم، هستم، هنوز هستم، اوپس!) را بشناسید و بدانید لغزش‌ها طبیعی‌اند. از سؤال «بعدش چی؟» برای بررسی پیامدها استفاده کنید و رفتار خود را با اهداف‌تان هماهنگ کنید تا زندگی‌تان را آگاهانه هدایت نمایید.
۴. آمادگی و سازماندهی اهمیت فراوان دارد
مهم است که بدانیم آمادگی، پایه‌ی دستاورد است.
پایه‌ی موفقیت. همان‌طور که ساختن خانه نیازمند پایه‌ای محکم است، موفقیت تحصیلی نیز به آمادگی و سازماندهی دقیق وابسته است. شروع از ابتدا، تسلط بر اصول پایه و داشتن برنامه‌ای روشن، در درازمدت زمان را صرفه‌جویی و از ناامیدی جلوگیری می‌کند.
گام‌های کلیدی آمادگی:
- مهارت‌های خواندن را تقویت کنید: دایره‌ی واژگان بسازید، همه‌ی بخش‌های متن (مقدمه، خلاصه‌ها، نمودارها) را بخوانید، از حواس‌پرتی پرهیز کنید، اگر گم شدید دوباره شروع کنید.
- محیط مطالعه‌ی ایده‌آل بسازید: مکانی راحت، آرام، روشن، خنک و عاری از شلوغی و حواس‌پرتی مانند تلفن همراه.
- تازه و پرانرژی بمانید: استراحت‌های منظم (۱۰ دقیقه در هر ساعت)، حرکت در زمان استراحت، اولویت دادن به خواب، تغذیه و هیدراتاسیون.
- اصول را بیاموزید: قبل از رفتن به کلاس‌های پیشرفته، آماده باشید؛ دانش خود را بر پایه‌ای محکم بسازید، نه شن و ماسه.
زندگی‌تان را سازماندهی کنید. سازماندهی مؤثر شامل برنامه‌ریزی واقع‌بینانه‌ی زمان، ایجاد رویکردی سیستماتیک برای هر کلاس (استفاده از سرفصل‌ها، گفتگو با دیگران) و مرتب کردن یادداشت‌هاست. مهم‌تر از همه، خودتان را با پرورش انضباط، به تأخیر انداختن لذت‌های فوری، پذیرش مسئولیت و تعادل در حوزه‌های مختلف زندگی سازماندهی کنید.
۵. همیشه ابتدا «تصویر کلی» را جستجو کنید
به نظر من درک «تصویر کلی» یک موضوع، نخستین گام برای موفقیت در تحصیل است، اما بسیاری این گام را نادیده می‌گیرند.
زمینه اهمیت دارد. فهم چارچوب کلی یا زمینه‌ی یک موضوع پیش از پرداختن به جزئیات، برای یادگیری مؤثر ضروری است. تلاش برای حفظ حقایق جداگانه بدون دانستن جایگاه آن‌ها مانند گم شدن در جنگل است، چون نمی‌دانید در جنگل هستید.
از کلی به جزئی بروید. با ایده‌ها، مفاهیم و اصول اصلی شروع کنید، سپس حقایق و جزئیات پشتیبان را در کنار هم قرار دهید. این روش به شما کمک می‌کند توالی منطقی دانش را بسازید و فهم و به خاطر سپردن اطلاعات آسان‌تر شود. برای هر موضوع سیستمی ایجاد کنید که ساختار آن را نشان دهد.
چارچوب BRIGHT MINDS. «تصویر کلی» همچنین به سلامت مغز شما مربوط است که پایه‌ی یادگیری است. یادآور BRIGHT MINDS حوزه‌های کلیدی مؤثر بر عملکرد مغز را برجسته می‌کند:
- B: جریان خون، R: تفکر منطقی، I: التهاب، G: ژنتیک، H: ضربه به سر، T: سموم، M: سلامت روان، I: ایمنی/عفونت‌ها، N: نوروهورمون‌ها، D: دیابت و چاقی، S: خواب.
بهینه‌سازی این عوامل، پایه‌ی لازم برای پردازش مؤثر اطلاعات توسط مغز شما را فراهم می‌آورد.
۶. روش‌های مؤثر مطالعه را به کار ببرید
موفق‌ترین دانش‌آموزان از روش‌هایی استفاده می‌کنند که هم پربازده و هم اقتصادی است، در حالی که دانش‌آموزان کم‌عملکرد معمولاً روش‌هایی دارند که ناامیدکننده و ناکارآمد است.
هوشمندانه‌تر مطالعه کنید، نه سخت‌تر. میزان زمانی که صرف مطالعه می‌کنید کمتر از اثربخشی روش‌ها اهمیت دارد. توسعه‌ی رویکردی سیستماتیک و متناسب با خودتان می‌تواند به طور چشمگیری کارایی یادگیری را افزایش و تلاش‌های بی‌ثمر را کاهش دهد.
روش‌های کلیدی موفقیت:
- شروع قدرتمند: در هفته‌های اول بیشترین تلاش را بکنید تا پایه‌ای محکم و اعتماد به نفس بسازید.
- اجتناب از سندرم «از آزمون تا آزمون»: زمان خود را در طول ترم برنامه‌ریزی کنید، نه فقط قبل از امتحانات.
- فراتر از کتاب‌های درسی: از کتاب‌های مرور، مقالات جدید و آزمون‌های قدیمی برای دید گسترده‌تر و مرور هدفمند استفاده کنید.
- مقدمات روش‌ها: مرور سریع قبل از مطالعه، مطالعه در واحدهای مشخص، بازنویسی مطالب نامفهوم، اطمینان از فهم قبل از حفظ، به کارگیری آموخته‌ها، تقویت پایه.
پنج تکنیک مطمئن:
- پیش‌نمایش/مرور: مطالعه را با مرور کلی و خلاصه‌ها چارچوب‌بندی کنید.
- ساخت آزمون: سوالات خود را بسازید تا نکات کلیدی را شناسایی و یادگیری را تقویت کنید.
- خط کشیدن: نکات مهم را برجسته کنید تا تمرکز کنید، فعال بمانید و مرور آسان‌تر شود (همه چیز را خط نکشید!).
- طرح‌ریزی: مطالب را به صورت منظم مرور کنید (ممکن است وقت‌گیر باشد).
- نقش معلم را بازی کنید: مفاهیم را بلند توضیح دهید تا فهم خود را بسنجید.
۷. بیشترین بهره را از کلاس ببرید
وقتی مهارت‌های لازم برای عملکرد بهینه در کلاس را داشته باشید، می‌توانید زمان مطالعه را به طور قابل توجهی کاهش داده و در تکالیف و امتحانات بهتر عمل کنید.
حضور در کلاس حیاتی است. شرکت در جلسات درس مزایای فراوانی دارد فراتر از شنیدن مطالب، از جمله روشن شدن نکات، درک تأکید استاد، دریافت سرنخ‌های امتحان و یادگیری نحوه‌ی یادگیری موضوع. تسلط بر درس در کلاس، زمان مطالعه‌ی بعدی را به شدت کاهش می‌دهد.
حاضر و آماده باشید. برای بهره‌مندی کامل از کلاس، با خواب کافی، تغذیه مناسب و مطالعه‌ی پیش‌رو آماده شوید. حواس‌پرتی‌ها مانند تلفن همراه (که ممکن است نمره‌ی شما را نصف کند!) و همکلاسی‌های پر سر و صدا را به حداقل برسانید. با نوشیدن آب، تکان خوردن آرام یا نشستن نزدیک به جلو، بیدار و هوشیار بمانید.
گوش دادن مؤثر، فعال است. شنیدن با گوش دادن متفاوت است. گوش دادن مؤثر شامل پنج مرحله است:
- شنیدن کافی سخنران.
- پردازش آنچه شنیده‌اید (تمرکز).
- تأیید شنیدن (بازخورد).
- واکنش احساسی (درگیر شدن).
- جذب اطلاعات (قرار دادن در زمینه).
در یادداشت‌برداری حرفه‌ای شوید. یادداشت‌های خوب بهترین منبع مرور شما هستند. یادداشت‌های واضح و منظم با استفاده از اختصارات، طرح‌ها و حاشیه‌ها بردارید. به نشانه‌های کلامی و غیرکلامی معلم درباره‌ی نکات مهم توجه کنید. پس از کلاس، یادداشت‌ها را بازنویسی کنید تا یادگیری تقویت شود، خلأها پر شود و برگه‌های مرور ساخته شود.
۸. پتانسیل حافظه‌تان را آزاد کنید
توانایی به یاد آوردن آنچه آموخته‌اید، مهارتی است که ارزش بی‌نهایتی برای دانش‌آموزان دارد.
حافظه یک فرآیند است. ساختن خاطرات شامل رمزگذاری (تمرکز، ارتباط هدفمند)، ذخیره‌سازی (هیپوکامپ به عنوان دروازه، اطلاعات به صورت بخش‌هایی در مناطق مختلف مغز ذخیره می‌شود) و بازیابی (جستجو و بازسازی فعال بخش‌ها) است. کار فعالانه با حافظه آن را تقویت می‌کند.
انواع حافظه:
- فوری: کمتر از یک ثانیه (با تمرکز بهبود می‌یابد).
- کوتاه‌مدت: کمتر از یک دقیقه (توسط قشر پیش‌پیشانی کنترل می‌شود، با تمرکز، گروه‌بندی و فهم تقویت می‌شود).
- بلندمدت: از ساعت تا سال‌ها (از طریق هیپوکامپ پردازش و در سراسر مغز ذخیره می‌شود، با ارتباط و پردازش فعال تقویت می‌شود).
چرا حافظه شکست می‌خورد: عدم تمرکز، عدم فهم، ناتوانی در دیدن «تصویر کلی» و کمبود انگیزه از عوامل رایج‌اند. برای بهبود، تمرکز کنید، ابتدا بفهمید، جزئیات را در زمینه قرار دهید و خود را قانع کنید که مطلب مهم است.
شش ابزار حافظه (یادمان‌ها): از ارتباط‌ها برای آسان‌تر کردن یادآوری استفاده کنید.
- تاریخ‌ها/اعداد: اعداد را به حروف تبدیل کنید تا کلمات/عبارات به یادماندنی بسازید.
- قافیه: از قافیه‌ها یا سیستم‌های نشانه‌گذاری (مانند نان=۱، کفش=۲) برای حفظ توالی استفاده کنید.
- مکان‌ها (روش لوکی): اقلام را با مکان‌هایی در جای آشنا مرتبط کنید.
- مخفف‌ها/سرنام‌ها: کلمات یا عبارات از حروف اول اقلام بسازید.
- تصاویر: تصاویر ذهنی عجیب و پرتحرک بسازید (مغز به تصاویر فکر می‌کند).
- ارتباط‌ها: شباهت‌ها را بیابید یا اقلام را بر اساس ویژگی‌ها گروه‌بندی کنید.
۹. از قدرت روابط بهره ببرید
اغلب در کار یادگیری، جذب یا حفظ اطلاعات، «سر»ی وجود ندارد چون شما گم شده، خسته یا کسل شده‌اید.
دو سر بهتر از هیچ است. مطالعه با یک همراه یکنواختی را می‌شکند، فهم را افزایش می‌دهد، نقاط ضعف را روشن می‌کند، انگیزه می‌دهد و شما را با روش‌های جدید مطالعه آشنا می‌سازد. همچنین به سلامت اجتماعی شما کمک می‌کند که یکی از چهار دایره‌ی حیاتی سلامت (زیستی، روانی، اجتماعی، معنوی) است.
عاقلانه انتخاب کنید. شریک مطالعه را بر اساس برابری و سازگاری در هوش، سرعت، سازماندهی و انگیزه انتخاب کنید. ابتدا با چند نفر امتحان کنید تا مناسب‌ترین را بیابید. به دو یا حداکثر سه نفر پایبند باشید؛ گروه‌های بزرگ‌تر برای مطالعه متمرکز کمتر مؤثرند. از انتخاب شریک صرفاً به دلیل علاقه‌ی عاطفی پرهیز کنید چون ممکن است حواس‌پرتی ایجاد کند.
مطالعه گروهی مؤثر:
- آماده باشید: هر کس یادداشت‌ها و مطالب را پیشاپیش مرور کند.
- به هم آموزش دهید: توضیح دادن مطالب فهم را تثبیت می‌کند.
- زمان‌بندی کنید: متمرکز بمانید و استراحت‌های برنامه‌ریزی شده داشته باشید.
- نوبت بدهید: مطالب را به صورت سیستماتیک مرور کنید و نقش‌ها را عوض کنید.
- سوالات امتحانی بسازید: با هم محتوای امتحان را پیش‌بینی کنید.
- حواس‌پرتی‌ها را به حداقل برسانید: همه‌ی قوانین محیط مطالعه‌ی خوب را رعایت کنید.
- خلاصه و مرور: نکات اصلی را در پایان جمع‌بندی کنید.
به منبع مراجعه کنید: معلمان‌تان. ایجاد رابطه با استادان بسیار ارزشمند است. پیش، حین و پس از دوره به آن‌ها مراجعه کنید تا سوال بپرسید، راهنمایی بگیرید، انتظارات‌شان را بفهمید و حتی اگر ممکن است، نسخه‌ای از یادداشت‌ها یا آزمون‌های قدیمی دریافت کنید. شناخت «نوع مغز» آن‌ها می‌تواند به شما در تنظیم رویکردتان کمک کند.
۱۰. اضطراب امتح
آخرین به‌روزرسانی::
نقد و بررسی
کتاب «مغزت را تغییر بده، نمره‌هایت را تغییر بده» با نظرات متفاوتی روبه‌رو شده و میانگین امتیاز آن ۳.۹ از ۵ است. خوانندگان از رویکرد علمی و نکات عملی مطالعه در این کتاب استقبال کرده‌اند، اما برخی آن را سنگین یا تکراری می‌دانند. بسیاری آرزو دارند که کاش زودتر در دوران تحصیلی خود این کتاب را خوانده بودند. این اثر به‌خاطر بینش‌هایش درباره سلامت مغز و عادات مطالعه مورد تحسین قرار گرفته است، هرچند برخی معتقدند که عمق کافی ندارد یا بیش‌ازحد کلی است. این کتاب برای دانش‌آموزانی که به دنبال بهبود روش‌های یادگیری خود هستند توصیه می‌شود، اما ممکن است برای یادگیرندگان باتجربه یا کسانی که به دنبال تکنیک‌های پیشرفته‌تر هستند، کمتر مفید باشد.
Similar Books
درباره نویسنده
Other books by Daniel G. Amen
