The Construction of Social Reality

1. Sosyal Gerçeklik Anlaşma Yoluyla İnşa Edilir

Gerçek dünyanın bazı bölümleri, dünyadaki nesnel gerçekler, yalnızca insan anlaşmasıyla gerçek olur.

Anlaşmaya dayalı nesnel gerçekler. Searle, sosyal hayatımızda gerçek saydığımız pek çok şeyin—para, mülkiyet, evlilik, hükümetler—ancak hep birlikte kabul ettiğimiz için var olduğunu savunur. Bu “kurumsal gerçekler,” suyun kimyasal bileşimi ya da Everest Dağı’nın yüksekliği gibi insan görüşünden bağımsız var olan “katı gerçeklerden” farklıdır. Bu kolektif inanca bağlılık, sosyal gerçekliği daha az gerçek ya da nesnel yapmaz; sadece onun benzersiz temelini ortaya koyar.

Metafizik yük. Sosyal gerçekliğin karmaşıklığı çoğu zaman görünmezdir, ancak günlük etkileşimlerimizi şekillendirir. Bir kafede bira sipariş etmek gibi basit bir eylemi düşünün: bu, mülkiyet hakları, devlet düzenlemeleri ve kültürel normlardan oluşan geniş ve görünmeyen bir ağın içinde gerçekleşir. Biz bu karmaşık ağı fark etmeden, kolaylıkla içinde yol alırız.

Görünmezlik ve analiz. Sosyal yapıların görünmezliği analiz için zorluk yaratır. Ne içsel fenomenolojik tanımlamalar ne de dışsal davranışsal açıklamalar yeterlidir. Searle, sosyal ontolojinin temel özelliklerini ortaya çıkarmak için birinci şahıs niyetsel bir dil kullanmayı savunur ve bunu daha sonra bilinçdışı kapasitelere dayanan “Arka Plan” ile temellendirir.

2. Kurumsal Gerçekler Kolektif Niyetliliği Gerektirir

Kolektif niyetlilik, başka bir şeye indirgenemeyen ya da onun lehine ortadan kaldırılamayan biyolojik olarak ilkel bir olgudur.

“Biz” niyetliliği. Searle, inançları, arzuları ve niyetleri paylaşma kapasitesi olan kolektif niyetliliğin sosyal gerçeklerin temelini oluşturduğunu vurgular. Bu, bireysel niyetlerin toplamı değil, ilkel bir olgudur. Örneğin bir futbol takımının bir oyun yapması ya da iki kişinin birlikte bir arabayı itmesi buna örnektir.

İndirgenemeyen kolektivite. Kolektif niyetliliği bireysel niyetler ve karşılıklı inançlara indirgemeye çalışmak, birlikte bir şey yapma duygusunu yakalayamaz. Önemli olan paylaşılan amaç duygusudur; bireysel niyetler kolektif niyetten türetilir. Bu “biz bilinci,” sosyal gerçekleri anlamak için vazgeçilmezdir.

Sosyal ve kurumsal gerçekler. Tüm kurumsal gerçekler sosyal gerçeklerdir, ancak tüm sosyal gerçekler kurumsal değildir. Sırtlanların birlikte bir aslanı avlaması kolektif niyetliliği içeren sosyal bir gerçektir, ancak para ya da hükümet gibi karmaşık kurumsal yapılar gerektirmez. Kurumsal gerçekler, insan kurumlarına bağlı özel bir alt sınıftır.

3. Dil, Kurumsal Gerçekliğin Oluşumunda Temel Unsurdur

Dil, bu gerçekleri kendimize temsil etmek için gerekli olmakla kalmaz; açıklamak zorunda olduğumuz bir şekilde, söz konusu dilsel biçimler kısmen gerçeklerin kendisini oluşturur.

Kelimeler gerçekliği şekillendirir. Searle, dilin sosyal gerçekliği tanımlamak için bir araç olmanın ötesinde, onun kısmen kendisini oluşturduğunu savunur. Para, evlilik ve mülkiyet gibi kurumsal gerçekler dil gerektirir çünkü bu kavramlar dilsel çerçevelere gömülüdür. Bu, sosyal gerçeklerin tamamının dil gerektirdiği anlamına gelmez, ancak kurumsal gerçeklerin dil olmadan var olamayacağını gösterir.

Dile bağlı düşünceler. Kurumsal gerçekleri oluşturan düşünceler dile bağlıdır. Bir köpeğin kemik istemesi gibi dil gerektirmeyen arzuların aksine, bir şeyin para olduğuna inanmak, değeri temsil edip saymak için dilsel bir sisteme ihtiyaç duyar. Çünkü paraya atanan statü işlevi, kolektif anlaşma olmadan yerine getirilemez; bu da paylaşılan bir sembol sistemini gerektirir.

X, Y olarak sayılır. Kurumsal gerçeklerin yaratılmasında X’ten Y’ye geçiş doğası gereği dilseldir, görünmese bile. Y terimi, X teriminin zaten sahip olmadığı yeni bir statü atar ve bu yeni statü işaretleyiciler gerektirir; çünkü başka bir şey yoktur.

4. Kurucu Kurallar Sosyal Kurumların Temelini Oluşturur

Kurumsal gerçekler yalnızca kurucu kurallar sistemleri içinde var olur.

Kurallar olanak yaratır. Searle, var olan faaliyetleri düzenleyen düzenleyici kurallarla (örneğin trafikte sağdan gitmek) belirli faaliyetlerin mümkün olmasını sağlayan kurucu kurallar (örneğin satranç kuralları) arasında ayrım yapar. Kurumsal gerçekler yalnızca kurucu kurallar sistemleri içinde var olur. Bu kurallar genellikle “X, C bağlamında Y olarak sayılır” biçimindedir.

“...olarak sayılır” ifadesi. “...olarak sayılır” ifadesi önemlidir çünkü kolektif niyetlilik yoluyla bir işlevle ilişkilendirilen bir statünün dayatılmasını belirtir. Bu statü ve işlev, nesnenin fiziksel özelliklerinin ötesindedir. Kurucu kuralın uygulanması, nesnenin zaten sahip olmadığı yeni bir statü getirir.

Normatif statü. Bir statü işlevinin dayatılması genel politika haline geldiğinde, “X, C bağlamında Y olarak sayılır” formülü normatif bir statü kazanır ve kurucu kural olur. Bu, sahte para ya da mesleki ihmal gibi kural olmadan var olamayacak suiistimallerin ortaya çıkmasına olanak tanır.

5. Statü İşlevleri Yeni Güçler Atar

Kolektif niyetlilik, bir olguya yeni bir statü atar; bu statünün beraberinde getirdiği işlev, yalnızca olgunun fiziksel özellikleriyle yerine getirilemez.

Fiziksel özelliklerin ötesinde. Kurumsal gerçeklerin yaratılmasında kilit unsur, kolektif olarak tanınan ve bir işleve bağlı yeni bir statünün dayatılmasıdır. Bu “statü işlevleri” yalnızca fiziksel yapıyla gerçekleştirilemez. Örneğin, kağıt para maddesel bileşimi nedeniyle değil, hep birlikte kabul ettiğimiz için paradır.

Y terimi. “X, C bağlamında Y olarak sayılır” formülündeki Y terimi, X teriminin adlandırdığı varlıkların zaten sahip olmadığı yeni bir statü atamalıdır. Bu yeni statü, insan anlaşması, kabulü ve diğer kolektif niyetlilik biçimlerinin varlığıyla yaratılır.

Statü işlevlerine örnekler:

• Bir kağıt parçası (X), Amerika Birleşik Devletleri’nde (C) para (Y) olarak sayılır.
• Hukuk fakültesi mezunu (X), baro sınavını geçtikten sonra (C) avukat (Y) olarak sayılır.
• Bir törende yapılan belirli sesler (X), bir kilisede (C) evlenme (Y) olarak sayılır.

6. Arka Plan Yetenekleri Kurumsal İşleyişi Mümkün Kılar

Niyetli durumlar, kendileri niyetli olgular olmayan bir dizi Arka Plan yeteneği var olduğunda işlev görür.

Bilinçli kuralların ötesinde. Searle, insanların çoğu zaman farkında olmadan kurucu kuralların davranışta nasıl nedensel rol oynadığını sorgular. Bilinçsiz kural takibi fikrini reddeder ve bunun yerine “Arka Plan” kavramını önerir.

Niyet dışı yetenekler. Arka Plan, niyetli olmayan ya da ön-niyetli yetenekler bütünüdür ve niyetli durumların işleyişini mümkün kılar. Bu yetenekler, beceriler, eğilimler, eğilimler ve nedensel yapılar içerir. Kendileri niyetli olgular değildir, ancak niyetliliğin işlemesi için gereklidir.

Arka Plan işlevlerine örnekler:

• Dilsel yorumlamayı mümkün kılmak
• Algısal yorumlamayı mümkün kılmak
• Bilinci yapılandırmak
• Deneyimlere anlatı ya da dramatik şekil vermek
• Belli davranışlara eğilimlendirmek

7. Gerçekçilik Anlaşılabilirlik İçin Gerekli Bir Önkoşuldur

Dünya (ya da gerçeklik ya da evren), onu temsil etmemizden bağımsız olarak var olur.

Dış gerçekçilik tanımı. Searle, dünyamızın temsilimizden bağımsız olarak var olduğunu savunan “dış gerçekçilik” (ER) görüşünü savunur. Bu, biz hiç var olmasak bile dünyanın çoğunun etkilenmeyeceği anlamına gelir. ER, ontolojik bir iddiadır; anlamsal ya da epistemik değil.

Gerçekçilikle ayrım. Gerçekçilik, sıklıkla karıştırıldığı diğer görüşlerden ayrılmalıdır. Gerçekçilik bir doğruluk teorisi değildir, ne de belirli bir bilgi ya da dil teorisini gerektirir. Sadece temsil bağımsız bir gerçekliğin varlığını ileri sürer.

Transandantal argüman. Searle, ER için “transandantal” bir argüman sunar; bu, anlaşılabilirlik için gerekli bir önkoşuldur. Kamu dilinde iletişim kurmaya çalıştığımızda, temsilimizden bağımsız olarak var olan kamuya açık bir gerçekliği varsaymak zorundayız.

8. Doğruluk, Temsil Bağımsız Gerçeklere Uygunluktur

Bir ifade, dünyadaki şeyler gerçekten ifadenin söylediği gibi ise doğru, değilse yanlıştır.

Temsilin doğruluğu. Searle, doğruluk kuramı olarak uygunluk kuramını savunur; bir ifade ancak gerçeklere uygunsa doğrudur. Bu, doğru ifadelerin dünyadaki durumları doğru şekilde temsil ettiği anlamına gelir.

Doğruluk ve alıntı kaldırma. “s doğruysa ve ancak o zaman p” diyen alıntı kaldırma ölçütü, uygunluk kuramını ima eder. Bir T cümlesinin sağ tarafı, sol tarafındaki cümlenin doğru olması durumunda sağlanan koşulu belirtir; bu koşul “gerçek” olarak adlandırılır.

Gerçekler ve ifadeler. Gerçekler dilsel varlıklar değil, ifadelerin doğruluk koşullarını sağlayan dünyadaki durumlardır. Uygunluk kuramı, “doğru”yu başka anlamsal kavramlar kullanmadan tanımlamaya çalışmak değil, doğru ifadeler ile dünya arasındaki ilişkiyi açıklamaktır.

Son güncelleme:: April 6, 2025