Stop People Pleasing

1. İnsanları Memnun Etme Korkudan Kaynaklanır, Cömertlikten Değil

İnsanları memnun etmek savunmacı bir davranıştır, oysa gerçek ilgi ve cömertlik onaylayıcı eylemlerdir.

Temel farkı kavrayın. İyi niyetli ve özverili görünse de, insanları memnun etme davranışı güvensizlikten, reddedilme korkusundan ve onaylanma ihtiyacından doğar; başkalarına gerçekten yardım etme arzusundan değil. Bu davranış, olumsuz sonuçlardan kaçınmaya yöneliktir, olumlu fırsatlar yaratmaya değil. Başkalarına hizmet etme ihtiyacı, kabul görme arzusuyla şekillenen savunma mekanizmasıdır.

Gizli bedeli. İnsanları memnun edenler genellikle reddedilme eşiğinde olduklarını hisseder, bu da panik ve her şeyi yapma çabasına yol açar. Görünüşte fedakâr olan bu tutum, aslında kendi değerini dış onayla doğrulamaya yönelik bencildir. Bu durum şu şekillerde ortaya çıkabilir:

• Mutsuz olsa bile sürekli neşeli görünmek
• Kendi görüş ve isteklerini asla dile getirmemek
• Yardım sözü verip yerine getirmemek
• İhtiyaç duyduğunda bile yardım istemekten kaçınmak

Muriel örneği. Yöneticileri memnun etmek için sürekli fazladan iş alan ve mesleki görüşlerini dile getirmekten kaçınan Muriel, kendini vazgeçilmez bir çalışan olarak gösteremediği için ilk işten çıkarılan oldu. Başkalarını memnun etmeye odaklanması, gerçek iş sorumluluklarını gölgede bıraktı ve insanları memnun etmenin ne kadar kendine zarar verebileceğini gösterdi.

2. İnsanları Memnun Etme Davranışınızın Derin Kökenlerini Anlayın

İnsanları memnun etme eğilimleriniz, onay aradığınız birinden onaylanmama veya reddedilme deneyimlerine dayanır.

Çocukluk etkileri önemlidir. İnsanları memnun etme alışkanlıkları genellikle çocuklukta, özellikle sevgi veya onay koşullu olan ebeveynler ya da otorite figürleriyle yaşanan deneyimlerden kaynaklanır. Sürekli onaylanmama ya da reddedilme algısı, düşük benlik saygısına ve “yeterli değilim” inancına yol açar. Bu onaylanmama duygusu içselleştirilir ve yetişkin ilişkilerini şekillendirir.

Onayı dışarıda aramak. Yetişkinlikte, bu erken deneyimler arkadaşların, işverenlerin veya partnerlerin değerimizi belirlemesine izin vermemize neden olabilir. Kendi ihtiyaçlarımızı görmezden gelir, başkaları için fazla çalışır ve reddedilmekten kaçınırız. Bu döngü, başkalarına güç verirken kendimizi ikincil konuma sokar.

Diğer etkenler. Çocukluk dışında, bağımlılık ilişkileri de insanları memnun etmeyi besler; aşırı bağlılık, terk edilme korkusu ve sürekli memnun etme çabasıyla sevgi kazanmaya çalışmak buna örnektir. Çatışmadan kaçınma korkusu da bu davranışı tetikler; anlaşmazlık riskinden kaçınmak, duyguları bastırmaya ve içten içe kızgınlık birikmesine yol açar.

3. Çarpıtılmış İnançlarınızı Tanıyın ve Sorgulayın

İnsanları memnun etmeye hevesli olanlar, bunu nezaket ve iyilikle eşdeğer görme eğilimindedir.

“İyi insan” tuzağı. İnsanları memnun etmenin temel nedenlerinden biri, “iyi insan” olmanın her zaman evet demek, nazik olmak ve kendini ifade etmemek olduğuna dair yanlış inançtır. Buna karşılık, hayır demek ya da kişisel ihtiyaçları önceliklendirmek sertlik veya “kötülük” olarak algılanır. Bu siyah-beyaz düşünce, insanları memnun edenleri sömürüye açık hale getirir.

İmajın bozulmasından korkmak. Kendini nazik ve iyi olarak algılanmak isteyenler, bu imajı korumak için kendi zaman ve çabalarından ödün verir. Bir kere hayır demek, uzun süredir korudukları kusursuz iyi insan imajını yıkacakmış gibi korkarlar; bu da aşırı insanları memnun etme ve kendini ifade etmeme davranışına yol açar.

İyilik ve bencilliği yeniden tanımlamak. Kendini ifade etmenin kötü biri olmak anlamına gelmediğini anlamak çok önemlidir; sağlıklı ilişkiler için gereklidir. Benzer şekilde, gerçek ilgi yerine imaj için yapılan özveri bir zaaf haline gelebilir. “İyi bencillik” olarak adlandırabileceğimiz, kendi sağlığınızı ve enerjinizi önceliklendirmek, başkalarına gerçekten iyi bakabilmenin temelidir.

4. Sağlıklı Bencilliği Benimsemek İçin Zihniyetinizi Yeniden Programlayın

Bencil olmak her zaman kötü değildir. Aslında, ara sıra bencil olmak gereklidir...

“Bencillik kötüdür” inancını sorgulayın. Kendini önceliklendirmeyi yanlış gören bu yerleşik inanç, insanları memnun etmeyi besler. Bu genellikle çocuklukta başlar; kişisel istekleri önceliklendirmek suçluluk ya da “kötü çocuk” damgası ile karşılanabilir. Yetişkinlikte bu şartlanma, özbakım konusunda suçluluk duymamıza neden olur.

Özbakım hizmet etmeyi mümkün kılar. Paradoksal olarak, tükenmişseniz başkalarına etkili şekilde yardım edemezsiniz. Sürekli uyku, sağlık ve kişisel zamandan fedakarlık yapmak tükenmişlik, hastalık ve kızgınlık yaratır; bu da gerçek yardımı azaltır. Kendi iyiliğinizi önceliklendirmek, gerçekten ihtiyaç duyulduğunda başkalarının yanında olmanızı sağlar.

Bedeninize ve zihninize öncelik verin. Sağlıklı bencillik, fiziksel ve zihinsel sağlığınız için bilinçli zaman ayırmak demektir. Bu şunları içerir:

• Uyku, egzersiz ve sağlıklı beslenme için zaman korumak.
• İyiliğinizi olumsuz etkileyen taahhütleri reddetmek.
• Kendini engelleyen düşünceleri tanımak ve sorgulamak.
• Kendinizi önceliklendirmeyi sorumsuzluk ya da ilgisizlik olarak görmemek.

5. Dış Onay Arayışını Bırakmak İçin Öz Değeri ve Özerkliği İnşa Edin

Daha fazla özgüven kazanıp kendi önceliklerinize odaklandıkça, onay bağımlılığından kurtulacak ve insanları memnun etme davranışlarını sevgi ve değer hissetmek için kullanmayı bırakacaksınız.

Güvensizlik onay arayışını tetikler. Derin bir güvensizlik ve değersizlik hissi, insanları memnun edenlerin sadece başkalarını memnun ettiklerinde değerli olduklarına inanmalarına yol açar. Kendilerini eksik hisseder, bu boşluğu dış onayla doldurmaya çalışır ve değerlerini başkalarına faydalı olmakla ilişkilendirirler. Bu da reddedilme algısına aşırı duyarlılık yaratır.

Dikkati içe kaydırın. Bu döngüyü kırmak için, doğuştan gelen değerinizi fark etmeli ve kendinizi olduğunuz gibi kabul etmelisiniz. Bu, kendinizle ilgili hislerinizin dış gerçeklikten değil, düşüncelerinizden kaynaklandığını anlamayı gerektirir. Gerçek mutluluk ve değer, başkalarının onayından değil, içten gelir.

Özerkliği geliştirin. Özerklik, kendi değerleriniz ve inançlarınız doğrultusunda bağımsız düşünme ve hareket etme yetisidir; dış beklentilere bağlı değildir. Özerk kişi, başkalarına gerçek ilgiyle yardım eder, reddedilme korkusuyla değil. Özerklik geliştirmek, kendi görüşünüze değer vermek, kendinden emin davranmak ve başkalarının beklentilerine boyun eğmemek demektir.

6. Net Kişisel Sınırlar Belirleyin ve Uygulayın

İnsanları memnun etmeyi bırakma çabalarınızda sınırlar oluşturmak şarttır.

Sınırlar alanınızı tanımlar. Sınırlar, kişisel (fiziksel ve duygusal) alanınızı koruyan görünmez bariyerlerdir. Başkalarının ne kadar müdahale edebileceğini düzenler, böylece gerçek benliğinizle baskı altında kalmadan var olmanızı sağlar. İnsanları memnun edenler genellikle sınırların önemini kavrayamaz veya küçümser, başkalarının yükümlülüklerini kendi sorumlulukları haline getirir.

Sınır ihlallerini fark edin. Birisi sizi rahatsız ettiğinde fiziksel ve zihinsel tepkilerinize (mide kasılması, düşüncelerin hızlanması) dikkat edin; bunlar sınırınızın aşıldığını gösteren uyarılardır. Sizi rahatsız eden kişi veya durumun ne olduğunu belirleyin. Bu farkındalık, sınırlarınızı netleştirmenize yardımcı olur.

Belirleyin, iletin ve uygulayın. Sınır koymak, korumanız gereken temel değerlerinizi belirlemeyi gerektirir. Bu sınırları başkalarına açık ve doğrudan ifade edin; rahatsız edici olsa bile. En önemlisi, sınırlar ihlal edildiğinde sonuçlar belirleyin ve bunları uygulamaya hazır olun. Sınırları uygulamamak, onların delinmesine ve başkalarının görmezden gelmesine yol açar.

7. Etkili “Hayır” Demenin Özel Tekniklerini Öğrenin

Hayır demeyi öğrenmek, sahip olunabilecek en güçlü kendini ifade etme becerisi olabilir.

“Yapamam”dan “Yapmam”a geçin. İçsel ve dışsal diliniz, hayır deme yeteneğinizi etkiler. “Yapamam” demek, bir sınırlamayı vurgular ve irade gücü gerektirir. “Yapmam” demek ise bir politika veya kimlik belirler; karar önceden verilmiş gibi hissedilir ve sürdürülmesi kolaylaşır. Bu sizi güçlendirir ve başkalarına daha sağlam sınırlar koyar.

Sadece talepleri değil, kategorileri reddedin. Her talebi tek tek değerlendirmek yerine, belirli türdeki talepleri kategorik olarak reddetmeye karar verin. Bu karar verme yükünü azaltır ve hayır demeyi varsayılan hale getirir. Gerçekten isteklerinize veya önceliklerinize uyuyorsa “evet” demek her zaman mümkündür.

Stratejik reddetme yöntemleri kullanın. Doğrudan “hayır” demek zor geliyorsa şu teknikleri deneyin:

• İlişkisel Hesap: “Yardım edemem çünkü başkalarına karşı sorumluluklarım var” diyerek mevcut yükümlülüklerinizi açıklayın.
• “Evet, neyi öncelik dışı bırakmalıyım?”: Koşullu kabul ederek, talepte bulunan kişiden hangi işi bırakmanız gerektiğini belirlemesini isteyin; böylece mevcut iş yükünüzü vurgulamış olursunuz.
• Önceden Hayır: Günlük sohbetlerde ne kadar meşgul olduğunuzu veya yakın zamanda başkalarına hayır dediğinizi belirtin; böylece talep gelmeden önce zemin hazırlamış olursunuz.

8. Otomatik İnsanları Memnun Etme Alışkanlıklarını Farkındalıkla Değiştirin

Alışkanlıklar, karşımıza çıkanlara otomatik tepkilerdir ve çoğumuz bu noktada otomatik olarak memnun etmeye ve hizmet etmeye şartlanmış durumdayız.

Farkındalık geliştirin. İnsanları memnun etme çoğunlukla otomatik, bilinçsiz bir alışkanlığa dönüşür. Bunu değiştirmek için ilk adım, niyetlerinizi sorgulamak (“Neden bunu yapıyorum?”), duyguları anlamak (korku, suçluluk mu yoksa gerçek ilgi mi) ve memnun etmeye başlamadan önce farkındalık kazanmaktır. “Beş neden” tekniği gibi yöntemlerle kök nedenleri keşfedin.

Özerkliği geliştirin ve daha az yapın. İnsanları memnun etmek, kişisel kimliği aşındırır ve başkalarının görüşlerine bağımlı kılar. Kendi düşüncelerinize değer vererek bağımsız hareket edin. Çok fazla iş yapma alışkanlığını sorgulayın; sağlıklı ilişkiler karşılıklı çaba gerektirir. Daha az yapmak, başkalarının da sorumluluk almasına alan açar ve dengeyi sağlar.

Geçmişi bırakın ve dürüst olun. Geçmişte yaşanan incinmeler veya eleştiriler, gelecekte reddedilmemek için insanları memnun etmeye şartlayabilir. Bu etkileri bilinçli olarak bırakmaya karar verin; onlar sizi bilgilendirir ama tanımlamaz. Gerçek duygularınızı, düşüncelerinizi ve ihtiyaçlarınızı ifade ederek dürüstlük pratiği yapın; hafif gerilim yaratsa bile. Sınırlar koymak, açık ve samimi iletişim gerektirir.

9. Onaylanmama ve Çatışmayla Güçlü Bir Şekilde Başa Çıkmayı Öğrenin

Bu tür eleştirilerle yüzleşmek, insanları memnun etme davranışından çıkış yolundaki en zor aşama olabilir. Ancak en çok karşılığını veren de budur...

Olumsuz tepkileri öngörün. İnsanları memnun etmeyi bırakıp kendinizi ifade etmeye başladığınızda, bazıları olumsuz tepki verebilir. Kızgın, üzgün olabilir veya suçluluk hissettirmeye çalışabilirler. Bu, onların sizin uyumunuzu bekleyecek şekilde şartlanmış olmalarından kaynaklanır. Bu tepkiye hazırlıklı olun ve kararlılığınızı koruyun.

Duygularından sorumlu olmadığınızı unutmayın. Sadece kendi düşünce, söz, davranış ve duygularınızdan sorumlusunuz. Başkaları kendi tepkilerinden sorumludur. Onların öfkesi veya hayal kırıklığı sizin düzeltmeniz gereken bir durum değildir. Hemen onları yatıştırmaya çalışmak, insanları memnun etme döngüsünü pekiştirir.

Baskı altında kararlı kalın. Eleştiri veya öfkeyle karşılaştığınızda:

• Kaynağı değerlendirin: Tepkileri çoğunlukla kendileriyle ilgilidir.
• Hemen tepki vermeyin: Nefes alın, düşünün.
• Açıklama yapmak zorunda değilsiniz: Sınırlar sizin kararınızdır.
• Anlaşmazlıklar normaldir: Başkalarının seçimlerinize katılmaması sorun değil.
• Vazgeçme dürtüsüne direnin: Kararlı kalmak sadece birkaç saniye irade gücü ister.

Zor olsa da duruşunuzu korumak, dayanıklılık ve özsaygı geliştirir; sonuçta korkuya dayalı uyum yerine karşılıklı saygıya dayalı daha sağlıklı ilişkiler kurmanızı sağlar.

Son güncelleme:: May 7, 2025